De partijposters in Barendrecht
NOS NieuwsAangepast

Mensen, geen ideologieën: daarom zijn lokale partijen populair

Van 0 opeens naar 9 zetels, een derde van de hele gemeenteraad: de vorige gemeenteraadsverkiezingen waren een grote verrassing voor de lokale partij Echt Voor Barendrecht (EVB). Hun lokale formule sloeg aan bij de burgers, en daar lijken ze niet de enige partij in. Elke verkiezingen worden lokale partijen populairder. Zeker 33 procent van de gemeenteraad bestaat momenteel uit partijleden van lokale partijen.

"We voorzien in een behoefte", vertelt EVB-lijsttrekker Lennart van der Linden. Hij staat voor een voormalige mobiele kruidenierswinkel. De bus is nu omgetoverd tot campagnebus ('van boodschappen tot politieke boodschappen!'). "We onderscheiden ons van de landelijke partijen: we zijn praktisch, van de aanpak, echte doeners. We hebben een grote achterban vol leden en vrijwilligers en een goed partijprogramma. Als je kijkt naar de uitslag van de verkiezingen was er echt behoefte aan een lokale partij."

Landelijke partijen verliezen door lokale gezichten

De EVB is niet gelieerd aan een landelijke partij en dat is echt een voordeel, zegt Van der Linden. "We kunnen volstrekt onafhankelijk optreden en gemakkelijk standpunten innemen. Er is niemand die meekijkt vanuit Den Haag en zegt: je moet dit of dat doen." Want landelijke partijen worden ook aangekeken op wat er in Den Haag gebeurt, zegt hij. "Kijk naar het penthouse in Scheveningen, de vakantie naar de Malediven tijdens een debat, de afspraak met Poetin: dan denken de mensen hier 'tjonge, wat een gedoe. Daar hoeven we in Barendrecht niet mee bezig te zijn.'"

Volgens Van der Linden ligt de kracht van hun partij ook in hun betrokkenheid. "We betrekken inwoners bij de gemeentelijke raadgeving: niet 1 keer in de 4 jaar, maar doorlopend."

Een kiezer, die door verslaggever Martijn Bink op straat wordt aangesproken, vindt dit een goede eigenschap van EVB. "De lokale partij is belangrijk, want die stijgt boven de landelijke belangen uit en kijkt wat er essentieel is voor de bewoners van de regio. Zo wordt de invloed van de burger heel groot. Dat is niet zo bij een landelijke partij."

De achterban van de EVB is daarom ook heel divers, zegt lijsttrekker Van der Linden. "Links of rechts speelt lokaal helemaal geen rol. Wij hebben kiezers die landelijk op SP of Forum voor Democratie stemmen. Bij lokale onderwerpen spelen deze landelijke partijen geen rol."

  • NOS/Martijn Bink
    VVD in Barendrecht
  • NOS/Martijn Bink
    Echt Voor Barendrecht in Barendrecht (rechts: Lennart van der Linden)

In het zuiden zijn de lokale partijen al veel langer populair

Lokale partijen worden steeds populairder in het hele land, maar ze zijn al decennia populair in het zuiden. "Daar stemmen de inwoners veel meer op lokale partijen, dat is duidelijk te zien aan de percentages tijdens de gemeenteraadsverkiezingen", legt electoraal geograaf Josse de Voogd uit.

Het is zelfs zo dat er een lijn te trekken is in Nederland: onder die grens stemt de kiezer vaker lokaal, boven die lijn minder vaak. "Dit noemen we een fantoom-grens, want officieel doet 'ie er niet meer toe en zijn overal inmiddels dezelfde regels en rechten, maar toch is de grens nog in de hoofden van mensen aanwezig", legt De Voogd uit.

  • Josse de Voogd
    De fantoom-grens tussen noord en zuid: niet-landelijke partijen en populistische partijen
  • Josse de Voogd
    KVP-stemmers

Er is een reden voor die grens, zegt De Voogd. De scheidslijn ontstond namelijk door de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), waarin de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden tegenover elkaar stonden. Na de herovering van het zuiden bleef de meerderheid daar katholiek, terwijl in het noorden vooral het protestantse geloof populair was.

"Het zuiden bleef altijd een beetje een tweederangs positie houden. Het noorden zei: jullie stonden tijdens de oorlog aan de verkeerde kant, de Spaanse kant. Dat gevoel van die achterstelling is altijd in het zuiden gebleven, ook al is dat nu niet meer van toepassing", legt De Voogd uit.

In het zuiden wordt veel meer op een persoon gestemd, niet op een ideologie.

Josse de Voogd

Niet gek dus dat het katholieke zuiden in de jaren 60 massaal op de Katholieke Volkspartij (KVP) stemde. "Zeker 70 tot 90 procent stemde op deze partij. De partij was zo massaal, bijna een alleenheerser. In de gemeentepolitiek draaide het echter om lokale partijen en speelden vooral personen een grote rol." Die voorkeuren zijn na alle jaren nog steeds hetzelfde. "Daarom zien we nog altijd meer stemmen op lokale partijen in het zuiden. Het verschil wordt wel kleiner, want ook in het noorden rukken de lokale partijen op."

In de jaren 70 ging de ontkerkelijking snel en ging de partij op in het CDA. Daardoor bleef er een gat achter. Een gat dat deels opgevuld werd door nieuwe anti-establishment partijen, die vooral in het zuiden goed scoren, zegt De Voogd. "Ook bij landelijk opererende partijen zien we dat er in het zuiden een sterkere neiging is om op een persoon te stemmen, in plaats van op een ideologie. Op die 'ene van ons'."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl