Een afbeelding van president Xi

Chinese studenten durven protest aan ondanks 'lange arm' Peking

  • Tomas Riemens

    redacteur Online

  • Tomas Riemens

    redacteur Online

Het is een zeldzaam gebaar van opstandigheid: Chinese studenten in het buitenland die via sociale media laten weten dat ze klaar zijn met president Xi Jinping. Op universiteiten en scholen in onder meer Groot-Brittannië, de VS en Australië zijn posters opgehangen van Xi Jinping met de tekst 'Not My President'. De protestactie is opvallend, omdat Chinese studenten ook in het buitenland vaak onder controle staan van de Communistische Partij (CCP).

Met name in landen als Australië en de Verenigde Staten was de afgelopen maanden veel te doen over Chinese uitwisselingsstudenten die academisch personeel bespioneerden, kritische geluiden meldden bij de ambassade of tegen betaling een groots welkom organiseerden bij een bezoek van Xi.

Maar ook in Nederland heeft de CCP invloed. Het ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde vorige maand dat er steeds meer druk wordt uitgeoefend op Chinezen in Nederland. Als voorbeeld noemt het ministerie een actie van Chinese studenten van de Universiteit Utrecht. Zij werden gevraagd een petitie in te dienen bij het Internationaal Gerechtshof nadat China een rechtszaak had verloren over de annexatie van eilanden in de Zuid-Chinese Zee.

Het is goed dat Nederland op zijn hoede is voor dit soort buitenlandse invloeden, zegt Frank Pieke, hoogleraar Modern China Studies aan de Universiteit Leiden. Hij onderzoekt de banden tussen de Chinese autoriteiten en uitwisselingsstudenten in Nederland en andere Europese landen. "Maar op dit moment zijn er nog weinig concrete signalen dat dit ook hier op grote schaal gebeurt." Er is nog weinig bekend over de invloed van de Communistische Partij op de bijna 5000 Chinese studenten in Nederland.

In de Verenigde Staten en Australië studeren meer Chinezen en is de invloed van de Chinese overheid op universiteiten onderwerp van een landelijke discussie. Zo bleek na onderzoek dat uitwisselingsstudenten op Australische universiteiten werden aangespoord om medestudenten te bespioneren en kritische geluiden van docenten te rapporteren. Als bekend werd dat studenten zich te kritisch uitlieten, kregen zij van hun ouders in China het verzoek zich gedeisd te houden.

Amerikaanse media melden dat de Chinese ambassade in de Verenigde Staten een stevige grip heeft op Chinese studentenorganisaties aan Amerikaanse universiteiten. Uit onderzoek van Foreign Policy blijkt dat de ambassade studenten zelfs betaalde om massaal president Xi te verwelkomen. Voorzitters van de Chinese Students and Scholars Associations (CSSA's) in de VS hebben het gevoel dat ze steeds meer onder druk worden gezet vanuit hun thuisland.

Ook in Nederland zijn er contacten tussen de Chinese ambassade en studenten, zegt Pieke. "De Communistische Partij vertelde in november vorig jaar nog dat het beleid is om partijcellen op te richten aan buitenlandse universiteiten, ook in Nederland."

Volgens de China-deskundige is het verder waarschijnlijk dat de CCP achter een tegendemonstratie van Chinese studenten zat bij het staatsbezoek van Xi Jinping aan Nederland in 2014. Op de Dam was toen een protest door tegenstanders van de Chinese president, waarna enkele tientallen Chinese studenten een tegendemonstratie organiseerden.

Daarnaast moeten studenten met een beurs van de Chinese overheid zich één keer per jaar melden op de ambassade. Bij deze gesprekken worden mogelijk ook vragen gesteld over politiek gevoelige onderwerpen, maar daar is weinig over bekend. Pieke: "Ik twijfel er niet aan dat er ook in Nederland soms wel iets aan de hand is, maar we moeten niet aan grote complotten denken."

Controle vanuit China

Hoewel er maar een paar incidenten zijn waarbij is bewezen dat de Chinese overheid invloed uitoefende, hebben Chinezen in het buitenland wel vaak het gevoel dat Peking meekijkt. Des te opmerkelijker is de actie tegen Xi, die de afgelopen dagen steeds meer navolging lijkt te krijgen.

Op Twitter is ook meteen te zien hoe de controle vanuit China werkt. Onder een bericht van iemand die zegt dat hij een student uit Sjanghai is die posters wil ophangen in zijn stad, wordt meteen gereageerd door een anoniem account. "Ik heb contact opgenomen met de autoriteiten, ik verwacht dat je binnenkort wordt opgepakt op verdenking van het ondermijnen van de staat."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl