Duitsland herdenkt 'amateuristische' verzetsiconen Hans en Sophie Scholl
"Een intellectuele confrontatie met het nationaal-socialisme is onmogelijk, omdat het niet over intellect beschikt."
In nazi-Duitsland werden deze woorden de 'Geschwister Scholl' fataal, vandaag zijn ze gewoon terug te lezen in een handjevol Duitse kranten.
Duitsland herdenkt vanmiddag dat de verzetsboegbeelden Hans en Sophie Scholl 75 jaar geleden werden geëxecuteerd. "De manier waarop ze worden herdacht is vergelijkbaar met onze herdenking van de Februaristaking", zegt historicus Willem Melching in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.
'Stinkende muil'
Broer en zus Scholl staan bekend als twee van de weinige helden die de Duitse recente geschiedenis heeft voortgebracht. Ze waren de drijvende krachten achter de verzetsgroep De Witte Roos, die in het München van begin jaren 40 actief was.
Melching: "Bij verzet denk je al gauw aan bommen en granaten, maar De Witte Roos bood vooral verzet met woorden." In zes pamfletten riep de groep Duitsland op om zich tegen dictator Adolf Hitler te keren. Zijn mond was "de stinkende muil van de hel".
Hoogverraad
Hun teksten verspreidden Hans en Sophie Scholl over München en stuurden ze door naar andere verzetsgroepen. Tot ze op hun eigen universiteit tegen de lamp liepen. Een conciërge zag hoe ze honderden exemplaren van een pamflet rondstrooiden vanaf de bovenste verdieping van een universiteitsgebouw.
Hij waarschuwde de Gestapo. Nog geen vier dagen later werden ze veroordeeld voor hoogverraad en onthoofd. "Hun verzetsbezigheden waren levensgevaarlijk maar tegelijkertijd bijna te amateuristisch voor woorden. Dat amateurisme kenmerkt de meeste Duitse verzetsdaden", zegt Melching.
Sinds hun dood zijn er veel boeken en films over ze verschenen. Toch lag het niet voor de hand dat ze zouden uitgroeien als boegbeelden van het verzet, zegt Melching. "De invloed van De Witte Roos op de oorlog was minuscuul."
Hun heldenstatus hebben Hans en Sophie vooral te danken aan hun oudere zus Inge, die in 1947 een boek over ze schreef. Het werk werd een klassieker. "Voor Duitsland bood het boek hét bewijs dat niet iedereen fout was in de oorlog. Voor jongeren was het een inspiratiebron", vervolgt Melching. "De invloed van het boek is vergelijkbaar met die van het dagboek van Anne Frank."