Sterke stijging uitgaven dure geneesmiddelen op komst

• Rinke van den Brink en Winny de Jong

  redacteuren Binnenland

De uitgaven voor dure geneesmiddelen dreigen de komende jaren te stijgen met vele honderden miljoenen euro's. Dat blijkt uit een analyse die de NOS heeft gemaakt van de Horizonscan geneesmiddelen die het Zorginstituut onlangs gepubliceerd heeft.

Zelfs als de vraagprijzen en het aantal patiënten zo laag mogelijk worden ingeschat, gaat het al snel om zo'n 200 miljoen euro aan extra uitgaven. De vraagprijs voor het duurste middel dat eraan komt kan afhankelijk van hoeveel patiënten wegen, oplopen tot 1,8 miljoen euro per patiënt per jaar.

In onderstaande video leggen we uit welke dilemma's er zijn rond de hele dure medicijnen:

De Horizonscan geneesmiddelen is een lijst van medicijnen waarover nog niet besloten is of ze vergoed gaan worden uit de basisverzekering. In een aantal gevallen gaat het om medicijnen die al vergoed worden, maar waarvoor de farmaceut nu een uitbreiding van de toepassingen aanvraagt, zodat meer patiënten voor het middel in aanmerking komen.

De lijst bevat medicijnen tegen ziekten uit zeven verschillende categorieën: hart- en vaatziekten, chronische immuunziekten, infectieziekten, longziekten, neurologische aandoeningen, kanker en bloedziekten en stofwisselingsziekten.

Minister

De minister van Volksgezondheid besluit over toelating van medicijnen in het basispakket op basis van adviezen van het Zorginstituut.

De vraagprijs van de 33 dure geneesmiddelen op de door de NOS samengestelde lijst wordt waarschijnlijk hoger dan de door het Zorginstituut gehanteerde maximumprijs van 80.000 euro per QALY (Quality Adjusted Life Year, een extra levensjaar in goede gezondheid).

De Horizonscan van het Zorginstituut vermeldt prijzen per patiënt per jaar. In de praktijk ligt volgens het Zorginstituut de prijs van een QALY hoger dan die jaarprijs. Dat komt doordat een behandeling van een jaar niet per se een extra levensjaar in goede gezondheid oplevert. Maar ook doordat patiënten vaak nog veel andere, soms kostbare zorg nodig hebben naast hun dure medicijn.

Duurste

In de onderstaande grafiek hebben we de minimale kosten per patiënt per jaar afgezet tegen het "realistische patiëntvolume". Klik op een van de bolletjes in de grafiek en lees meer gegevens over het betreffende medicijn.

Het duurste medicijn op de lijst is Asfotase alfa, een middel tegen een erfelijke stofwisselingsziekte die ernstige schade veroorzaakt aan botten, tanden en soms het zenuwstelsel. Het Zorginstituut verwacht dat het middel tussen de 0,5 en 1,8 miljoen euro per patiënt per jaar gaat kosten. Er zijn nu 12 patiënten bekend die het middel levenslang moeten krijgen, mogelijk zijn er in totaal vijftig patiënten in Nederland.

Nummer twee op de lijst is Metreleptin, ook een medicijn tegen een ernstige erfelijke stofwisselingsziekte. De vraagprijs voor het middel is maximaal 600.000 euro per patiënt per jaar. Omdat er maar 25 patiënten in aanmerking komen voor het middel, zijn de totale kosten relatief beperkt. Dat geldt ook voor Cerlopinase alfa, de nummer vier op de lijst.

Levenslang

Nummer drie op de lijst is Sebelipase alfa, met afhankelijk van het gewicht van de patiënt, een prijs tussen de 280.000 en 858.000 euro per persoon per jaar. Ook dit is een middel tegen een ernstige stofwisselingsziekte dat levenslang wekelijks via een infuus toegediend moet worden. Het medicijn gaat de vervetting van milt en lever door een ontbrekend enzym tegen. Die vervetting kan onder meer leiden tot leverfalen.

Het Zorginstituut verwacht jaarlijks tien patiënten als het zogeheten "realistisch patiëntenvolume". Maar omdat er geen alternatieve behandeling bestaat zou dat ook kunnen oplopen naar het maximale aantal patiënten van 425. In dat geval lopen de jaarlijkse extra kosten op tot ruim 364 miljoen euro.

Eculizumab

Eculuzimab, een middel met verschillende toepassingen, is met een kostprijs van 360.000 euro per patiënt per jaar nummer vijf in de lijst. Het middel is al toegelaten voor twee ernstige ziekten van het bloed. De totale kosten daarvan zijn 33 miljoen euro per jaar.

Er loopt een aanvraag bij het Zorginstituut voor uitbreiding van de indicatie waarvoor Eculuzimab voorgeschreven mag worden. Dan zouden 1700 patiënten met een zeldzame auto-immuunziekte voor het middel in aanmerking komen. De totale extra kostenpost voor Eculuzimab zou dan op kunnen lopen tot 612 miljoen euro per jaar.

Twee ton

De helft van de medicijnen op de door de NOS samengestelde lijst van duurste middelen uit de Horizonscan geneesmiddelen heeft een vraagprijs van tenminste twee ton per patiënt per jaar. Het overgrote deel van de dure medicijnen worden betaald uit de ziekenhuisbudgetten.