Onvoorspelbare en tegendraadse Adèle Bloemendaal vond niets gênant

• Annebelle de Bruijn

  redacteur Online

Haar grootste spookbeeld was om te sterven op weg naar een optreden in Winschoten. Adèle Bloemendaal (1933-2017) wilde meer dan alleen maar tourbussen en kleedkamers. Ze overleed bijna een jaar geleden op 84-jarige leeftijd. Over haar leven verschijnt vandaag de biografie Adèle.

Bloemendaal was een meisje uit een rood arbeidersnest in de Amsterdamse Jordaan dat niet wist wat ze wilde worden. Hoewel ze bekend werd als actrice, cabaretière en zangeres, was het podiumleven niet haar eerste keus. "Haar grootste talent was niet haar grootste hobby", vertelt biograaf Henk van Gelder in NOS Met het Oog op Morgen. "Optreden vond ze eigenlijk verschrikkelijk. Maar ze had wel ontdekt dat ze er goed in was en dat het haar enige manier was om brood te verdienen."

Wat ze dan wel wilde? "Liever las ze de hele dag of vertrok ze naar warme oorden." De afkeer voor optreden verklaart volgens Van Gelder haar vluchtgedrag en onvoorspelbaarheid. "De ene dag zei ze: 'ja leuk, theaterprogramma's maken' en een dag later zei ze dat ze het toch niet deed." Haar latere solotours zouden zo nu en dan worden onderbroken door stemproblemen, een plotselinge reis of andere kwalen.

Bloemendaal werd bekend in de jaren 60 en 70 met rollen in tv-series en op het toneel. Ze had een eigen tv-show en speelde in de grote komische tv-series van die tijd. Zo was ze te zien als tante Door in 't Schaep met de 5 pooten en Toos Goedkoop-Palfrenier in Citroentje met Suiker. In die series werd veel gezongen. Dat leverde Bloemendaal haar bekendste hits op. Daarnaast zong ze carnavalshits als Wat heb je gedaan Daan en Zallemenut (nog 'n keertje overdoen?).

In het nummer De Zwarte Doos zong Bloemendaal zelf over haar vluchtgedrag.

"Ze zegt hier in feite ook dat we haar niet moeten proberen te verklaren", vertelt Van Gelder. "Eigenlijk ben ik ongehoorzaam door dit boek te schrijven."

Wel kreeg hij toestemming van Bloemendaal voor een biografie toen hij haar in haar laatste jaren opzocht. "Ze kon toen al niet meer praten door de vele beroertes die ze heeft gehad, maar ze kneep in mijn hand en knikte mij toe."

Kenmerkend waren haar wat nasale stemgebruik en haar volle schaterlach. Ze had veel succes met rollen als 'volkse' types. Haar latere werk was wat serieuzer. Bloemendaal had dankzij haar chansons en carnavalshits zowel een 'sjieke' als een 'ordinaire' kant. "Dat vond ze zelf volkomen vanzelfsprekend." Toch leverde die tegenstrijdigheid haar problemen op. Haar eerste soloshow, Adèle's Keus, kreeg ze nauwelijks ondergebracht bij een impresariaat. In 1983 kreeg ze de Johan Kaartprijs voor die show.

De zangeres maakte er geen geheim van dat ze verschillende facelifts heeft gehad. Ze was daarmee baanbrekend voor de plastische chirurgie en een dankbaar onderwerp voor discussies erover. Plastische chirurgie was toen nog een taboe, maar zelf schaamde ze zich nergens voor. "Ze was in alle opzichten schaamteloos. Ze sprak overal met groot gemak over, vond niks gênant."

Voor haar opmerkelijke en bijzondere bijdragen aan Nederlands theater, film en televisie kreeg Bloemendaal de Blijvend Applaus Prijs in 2006. Later dat jaar nam ze in Theater Carré in Amsterdam officieel afscheid van haar publiek tijdens een gastoptreden in het programma Purper 100 van cabaretgroep Purper.

Op 21 januari vorig jaar overleed ze op 84-jarige leeftijd.