Prinses Margriet begeeft zich al 75 jaar in de buurt van de troon

• Piet van Asseldonk

  redacteur Koninklijk Huis

Op de nieuwjaarsreceptie van de koning en koningin, aanstaande dinsdag voor Nederlandse genodigden en woensdag voor diplomaten, is ook prinses Margriet aanwezig. Zij verkeert als troonopvolger en/of lid van het Koninklijk Huis al 75 jaar in de buurt van de troon. Bij haar geboorte kreeg Margriet, die komende vrijdag 75 wordt, het recht op troonopvolging. Dat heeft ze nog steeds. Ze is ook nog altijd lid van het Koninklijk Huis.

Ten tijde van het koningschap van haar zus Beatrix kreeg de prinses de bijnamen reservekoningin en hulpkoningin. In zijn eerste kersttoespraak in 2013 zei Willem-Alexander daarover: "Zo ook stonden prinses Margriet en Mr. Pieter van Vollenhoven mijn moeder gedurende 33 jaar bij. (...) Zij verdienen een bijzonder woord van dank."

Naast al dit 'koninklijks' heeft prinses Margriet ook iets 'burgerlijks'. Al was het maar omdat ze als eerste Nederlandse koningskind school maakte door in 1967 met een burger, Pieter van Vollenhoven, te trouwen. Ondanks zijn huwelijk met een prinses kreeg Van Vollenhoven niet de titel prins. Een primeur voor Margriet was het ook dat zij met een Nederlander in plaats van een buitenlander trouwde.

Nadien zijn de Oranjes, inclusief de koning, alleen nog maar met burgers en bijna altijd, exclusief de koning, met Nederlanders getrouwd. Na haar huwelijk woonde Margriet heel 'koninklijk' in de rechtervleugel van Paleis Het Loo. Maar tien jaar later betrok ze heel 'burgerlijk' een bungalow dicht bij dat paleis. Margriet begon haar prinsessenleven trouwens niet in een paleis, maar in een burgerhuis. Dat was in het Canadese Ottawa waarnaar prinses Juliana vanwege de oorlog was uitgeweken.

Gezakt naar de achtste plaats

Toen ze geboren werd (1943) was Margriet, na haar moeder Juliana, die toen nog geen koningin was, en na haar zussen Beatrix en Irene, vierde in de lijn van de troonopvolging. Omdat prinses Irene in 1964 haar huwelijk met de Spaanse edelman Carlos Hugo van Bourbon-Parma niet door het parlement liet goedkeuren, verdween zij uit de lijn van de Nederlandse troonopvolging. Margriet steeg een plaats.

Tot de geboorte van Willem-Alexander in 1967, drie jaar dus, bleef zij tweede in de lijn van de troonopvolging: na prinses Beatrix, die in 1980 de troon besteeg. Nu, vijftig jaar later, is Margriet op de lijst van troonopvolgers gezakt naar de achtste plaats. Vóór haar staan de drie dochters van koning Willem-Alexander, prins Constantijn en diens drie kinderen.

De acht grondwettelijke troonopvolgers vormen overigens een ander gezelschap dan de tien leden van het Koninklijk Huis. Alleen de prinsessen Amalia, Alexia en Ariane, prins Constantijn en prinses Margriet zijn het allebei: troonopvolger én lid van het Koninklijk Huis.

Vanwege de groei van de Oranjefamilie wordt er sinds 2002 een onderscheid tussen de grote koninklijke familie en het veel kleinere Koninklijk Huis gemaakt. De criteria voor de Oranjes met betrekking tot het lidmaatschap van het Koninklijk Huis zijn strikter dan die voor het troonopvolgerschap. Dat prinses Margriet, hoewel familie van de koning in de derde graad, lid van het Koninklijk Huis bleef, dankt zij aan een speciaal op haar situatie toegesneden bepaling in de Wet Lidmaatschap Koninklijk Huis.

Pyeongchang

Naast haar representatieve hand-en-spandiensten voor eerst Beatrix en later Willem-Alexander was en is prinses Margriet, opgeleid tot "Helpster Eerste klasse van het Rode Kruis", vooral actief in de gezondheidszorg. Op dit moment is zij nog erevoorzitter van het Nederlandse Rode Kruis en lid van de ereraad van het Internationaal Paralympisch Comité.

Een bezoek van Margriet namens de koning aan de komende Paralympische Spelen in Pyeongchang begin maart ligt in de lijn der verwachtingen. Zo blijft de 75-jarige prinses als 'reservekoning (m/v)' in de buurt van de troon.