'Geheime constructies achter failliete fosforfabriek Thermphos'

De toenmalige Israëlische eigenaar van de inmiddels failliete Zeeuwse fosforfabriek Thermphos heeft met de hulp van het Nederlandse advocatenkantoor Loyens & Loeff geheimgehouden waar het geld vandaan kwam dat in de fabriek werd gepompt. Dat schrijft dagblad Trouw dat de financiële stromen rond de fabriek reconstrueerde met behulp van de Paradise Papers.

Door het geld in tussenstappen met behulp van trusts op belastingparadijzen naar Vlissingen over te maken, moest volgens de krant worden voorkomen dat de herkomst in de boeken van Thermphos terechtkwam. In 2012 stelde een Israëlische rechter vast dat voor de koop van Thermphos geld van de in Rusland geboren Arkadi Gajdamak is gebruikt. Hij werd in 2009 veroordeeld voor illegale wapenleveranties aan Angola in de jaren 90 en zit sinds 2015 in de cel.

Thermphos was jarenlang een van de grotere werkgevers in Zeeland. Het faillissement vijf jaar geleden kostte 400 mensen hun baan. Het zwaar vervuilde bedrijventerrein moet voor meer dan 80 miljoen euro worden gesaneerd op kosten van de overheid en het havenbedrijf.

Hirsch Ballin

Thermphos ontstaat in 1997 uit de splitsing van het Duitse chemiebedrijf Hoechst. In 2003 wordt het bedrijf in Vlissingen verkocht aan de Israëlische ondernemer Nahum Galmor. Kort daarna zegt het Openbaar Ministerie in Israël dat het geld voor de koop afkomstig is van wapenhandelaar Arcadi Gajdamak.

De Nederlandse politie stelt een verkennend onderzoek in, maar in 2010 concludeert minister van Justitie Hirsch Ballin dat er geen aanleiding is om een opsporingsonderzoek te starten. In 2012 veroordeelt de Israëlische rechter Galmor en Gajdamak voor list en bedrog rond de koop van de fosforfabriek.

In hetzelfde jaar van de veroordeling gaat Thermphos failliet. In 2013 wordt nog een poging gedaan voor een doorstart, maar dat mislukt. Curatoren zijn sindsdien bezig met de afwikkeling en met het bijeenschrapen van geld voor de bodemsanering van het met fosforslib vervuilde terrein.

Loyens & Loeff

Advocaten- en advieskantoor Loyens & Loeff komt in beeld in 2009. Het kantoor helpt tussen 2009 tot 2014 met het opzetten van ingewikkelde leenconstructies.

Bij een trust op het eiland Man worden tussen 2005 en 2011 geldleningen geregeld voor in totaal 47 miljoen dollar, die via drie of vier andere trusts in Luxemburg en Guernsey uiteindelijk bij Thermphos in Vlissingen terechtkomen. Daarbij spelen vertrouwelijkheid en privacy rond de herkomst van het geld een belangrijke rol, blijkt uit e-mails van medewerkers van Loyens & Loeff die in het bezit zijn van de krant.

Waakzaamheid

Volgens hoogleraar forensische accountancy Marcel Pheijffer in Trouw hebben dienstverleners zoals Loyens & Loeff de wettelijke plicht om ongebruikelijke transacties te melden bij de autoriteiten. "Bij dergelijke constructies en transacties waarbij betalingen worden gestapeld, mag van Loyens & Loeff dan ook extra alertheid worden verwacht", zegt Pheijffer.

Loyens & Loeff willen omwille van geheimhoudingsplicht niet reageren op de onthullingen, net zo min als de curatoren van Thermphos. "We zijn bekend met de discussie over de eigenaar van Thermphos. Het is onderdeel van het onderzoek naar de gang van zaken", aldus de curatoren. Voormalig eigenaar Galmor laat weten dat hij als grootste schuldeiser persoonlijk en financieel te lijden heeft onder het faillissement. De advocaat van Gajdamak reageert niet.