De draaierij van Stork aan het begin van de vorige eeuw
NOS NieuwsAangepast

Siemens Hengelo dicht: er ontbreekt een stuk uit het hart van 'het dorp'

"De impact is waanzinnig", zegt Hans Bellert, economieverslaggever van RTV Oost. Siemens is niet zomaar een bedrijf in Hengelo. De fabriek, die de deuren gaat sluiten, staat in het hart van de stad en is innig verweven met de geschiedenis van de plaats en zijn inwoners.

Pas sinds het begin van deze eeuw staat de naam Siemens op de ronde gevel aan het Industrieplein. Generaties lang was daar de naam Stork te zien. De geschiedenis van Stork in de stad gaat terug tot 1868, toen de machinefabriek van Borne naar Hengelo verhuisde.

De stad was zich de laatste tijd aan het voorbereiden op het 150-jarig jubileum van de fabriek in de gemeente. Er was al een jubileumkalender met historische foto's gemaakt. Daardoor komt het nieuws van de sluiting in Hengelo nog eens extra hard aan, vertelt Bellert in het NOS Radio 1 Journaal. "Het is niet alleen een bedrijf met 600 werknemers in het hart van Hengelo, het is ook de geschiedenis van Hengelo die hiermee geraakt wordt. Dat jubileum zou volgend jaar worden gevierd. Dat is natuurlijk extra pijnlijk."

Stempel op de stad

"Het is een wrang toeval", beaamt gemeente-archivaris Niels Bakker. "Juist voor het jubileumjaar gebeurt dit."

Het belang van de Stork-fabriek voor de stad was volgens Bakker lange tijd enorm. "Wie Stork zegt, zegt Hengelo. Vroeger werkte de halve stad bij Stork en bijna iedere Hengeloër kende er wel iemand."

Omgekeerd was Hengelo de stad waar het bedrijf uitgroeide van een machinefabriek tot een wereldwijd opererend concern. "Stork is groot geworden in Hengelo. Het bedrijf heeft zo'n stempel op de stad gedrukt, het was de rode draad in de geschiedenis van Hengelo. Dat de opvolger van Stork nu uit de stad verdwijnt doet echt vreselijk pijn hier."

Affiche van Stork uit het begin van de vorige eeuw

Voor studenten sociale geschiedenis is Stork een vast onderdeel van de lesstof. In de negentiende en twintigste eeuw stond het bedrijf te boek als een van sociaalste werkgevers van Nederland.

Oprichter Charles Stork (1822-1895) en zijn zoon Dirk Willem hebben vanaf het begin het beste met hun werknemers voor. Arbeiders kunnen opleidingen volgen, het bedrijf heeft al in 1881 een pensioenfonds en twee jaar later komt er een soort ondernemingsraad avant la lettre waarin arbeiders hun mening mogen geven.

"Het was vrij normaal dat werkgevers in die tijd iets deden voor hun arbeiders, maar Stork ging dat als een van de eersten organiseren", weet economisch historicus Lex Heerma van Voss. "Stork was samen met de Delftse gist- en spiritusfabriek Van Marken zijn tijd een heel stuk vooruit."

Aan de ene kant van het spoor heb je de fabrieken en aan de andere kant 'het dorp'. Het hoort bij de identiteit.

Trix Broekmans, co-auteur van Het Boek van Hengelo

Bij de verkoop van de duizendste stoommachine in 1879 krijgen de werknemers van Stork een cadeautje: drie vakantiedagen per jaar. In 1906 komt ook de vrije zaterdagmiddag erbij, in die tijd bepaald niet vanzelfsprekend.

Voor de Eerste Wereldoorlog laat de 'verlichte onderneming' zelfs een woonwijk aanleggen. 't Lansink is een tuindorp voor de arbeiders en beambten van de fabriek. "Dat is nog steeds een hele mooie wijk", vertelt Trix Broekmans, een van de schrijvers van Het Boek van Hengelo, kroniek van een industriestad.

Met alle voordeeltjes wist het bedrijf ook geschoold personeel aan zich te binden, iets wat veel grote fabrieken in de twintigste eeuw gaan doen. Zo proberen ze hele generaties aan zich te binden. Maar de Stork-directeuren deden dat niet uit opportunisme volgens Broekmans. "Het waren ook idealisten. Verheffing van het volk was het voor hen."

  • Hollandse Hoogte
    De fabriek van Stork in Hengelo in 2001
  • Hollandse Hoogte
    De voormalige Stork-gieterij in 2013
  • ANP
    De vestiging van Siemens in Hengelo vandaag de dag

In Hengelo is een baan bij Stork vaak een baan voor het leven. De multinational heeft eind jaren 60 26.000 werknemers. Maar met het het verdwijnen van de zware industrie in Nederland, krijgt de onderneming het in de jaren 70 zwaar en vallen er massa-ontslagen. Door zich op de offshore olie- en gaswinning te richten, draait de fabriek in Hengelo in de jaren 80 weer goed. Ook nog als Siemens de vestiging in 2001 overneemt.

Met de wereldwijde reorganisatie die Siemens doorvoert in de energie- en gastak van het concern, komt daar nu een einde aan. De fabriek in Hengelo gaat na bijna anderhalve eeuw dicht.

De stad wordt daarmee in het hart getroffen, zegt Broekmans. "Aan de ene kant van het spoor heb je de fabrieken en aan de andere kant 'het dorp', zoals Hengeloërs het noemen. Het hoort bij de identiteit, mensen zijn daarmee opgegroeid. Een stukje van dat hart gaat nu verdwijnen."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl