'Getwitter van Trump over doodstraf brengt eerlijk proces mogelijk in gevaar'
President Trump riep vandaag opnieuw op om de dader van de aanslag in New York de doodstraf op te leggen. Die zou namelijk blij zijn met zijn daad en zelfs hebben gevraagd om de IS-vlag op te laten hangen in zijn ziekenhuiskamer, schrijft Trump op Twitter.
Dinsdag reed een 29-jarige man in op mensen in Manhattan. Daarbij kwamen acht mensen om het leven.
Wat voor gevolgen kan de oproep van de Amerikaanse president hebben op de berechting van deze man?
Volgens deskundige in het Amerikaanse recht Jeroen Langelaar zal zijn uitspraak wel impact hebben, maar weinig gevolgen.
"Het ministerie van Justitie bepaalt de strafeis, niet Trump. Maar de openbare aanklager volgt wel de lijn van de president. Geen enkele twijfel dat hij ook de doodstraf zal vragen. Het feit is dat Amerika een rechtsstaat is en je niet al voor een proces dit soort dingen kunt roepen. De verdediging kan dan zeggen dat er geen sprake is van een eerlijk proces. Trump geeft de verdediging nu dus eigenlijk een argument om straks op te voeren. Hij geeft hen als het ware munitie. Het is onnodig. Het is gewoon dom", zegt Langelaar.
Op Twitter zijn die geluiden ook te horen.
"De uitspraken Van Trump zijn heel ongebruikelijk", zegt Amerika-deskundige Victor Vlam. "Op deze manier negeert de president de scheiding der machten. Hij probeert zo op de stoel van de rechter te zitten." Maar ook hij zegt dat het effect van de uitspraken over de doodstraf van de Amerikaanse president klein zal zijn.
Jury
De aanslag van afgelopen dinsdag is gepleegd in New York, waar de doodstraf is afgeschaft. Maar de dader wordt federaal berecht en in de VS kan de federale rechter de doodstraf wel opleggen. Het proces zal plaatsvinden in Manhattan.
"De zaak tegen hem zal pas over een jaar beginnen", zegt Langelaar. "Dan zal een jury bepalen welke straf hij zou moeten krijgen. De juryl zal bestaan uit twaalf New Yorkers. Er wordt een soort voorselectie gemaakt van de jury: als je niet bereid bent om een bepaalde straf op te leggen, in dit geval waarschijnlijk de doodstraf, word je weggestreept."
Zelfs als de verdachte tot de doodstraf wordt veroordeeld, is de kans klein dat hij daadwerkelijk wordt geëxecuteerd. "Het doodstrafsysteem in Amerika loopt op zijn laatste benen. Terdoodveroordeelden worden zelden geëxecuteerd. Op dit moment hebben drieduizend mensen in de VS de doodstraf opgelegd gekregen, van wie er jaarlijks slechts dertig worden geëxecuteerd. Maar meer nog sterven er gewoon aan ouderdom", zegt Langelaar.
Boston
Ook de dader van de aanslag in Boston in 2013 werd federaal berecht en is ter dood veroordeeld. Toenmalig president Obama liet zich toen uit over die zaak, maar was genuanceerder dan Trump nu over New York.
"Trump is net even iets extremer en meer uitgesproken. Hij neemt geen blad voor de mond. Obama zei na na de aanslagen in Boston dat "alle mogelijke juridische middelen tegen de dader zouden worden ingezet". Zo is Obama, wat veel mensen niet weten, ook voor de doodstraf", zegt Langelaar.
Volgens Vlam is er een wezenlijk verschil tussen de uitspraken van Trump en Obama. "Het behoort tot de de taken van de president om te zeggen dat je de dader gaat aanpakken en niet wat voor straf hij moet krijgen", zegt de Amerika-deskundige.
Antenne
De vraag die nu naar boven komt, is waarom president Trump dit soort uitspraken doet. Volgens Langelaar wil hij daarmee het gevoel vatten wat op dat moment in de samenleving speelt. "Trump heeft een heel goede antenne wat er leeft onder de gemiddelde Amerikaan. Hij zegt precies wat de gemiddelde Amerikaan denkt. 60 procent van de Amerikanen is voor de doodstraf."
Vlam sluit zich hierbij aan. "Hij zegt het omdat de kiezers dit graag willen horen."
