'Ras-Catalaan' Borrell hekelt waanzin: 'Goede vrienden spreek ik niet meer'
Het "gif van de Catalaanse separatisten" zit diep in de samenleving, vindt Josep Borrell. De oud-voorzitter van het Europees Parlement ziet zichzelf vooral als Catalaan en maakt zich grote zorgen over de toekomst van zijn regio. Hij ervaart er "een collectieve waanzin".
Het zal heel moeilijk zijn de gemoederen weer tot bedaren te krijgen, zegt Borrell (70) in een gesprek met correspondenten in Madrid. De gekte komt volgens hem doordat separatisten allemaal hetzelfde aannemen en allemaal spreken over die españoles de mierda ('rotspanjaarden').
"Alsof ze het hebben over mensen die helemaal niets meer te maken hebben met hun samenleving. Ik heb goede vrienden waar ik niet meer mee kan praten. Hoe zullen we ooit weer bij elkaar komen?", vraagt de Catalaan zich hardop af.
"De separatisten spreken graag over hun 'revolutie met een glimlach'. Maar intussen is de verbale agressie enorm. Via internet word ik bedolven onder het gespuug en de beledigingen. Het maakt mij niet uit, ik houd mijn rug wel recht. Maar in kleine gemeenschappen gaan mensen eraan onderdoor als ze zich verzetten tegen de separatisten, als ze ageren tegen de onafhankelijkheidsvlaggen die op hun gemeentehuizen zijn neergezet."
'Schande!'
Borrell schreef anderhalf jaar geleden een boek waarin hij het politieke klimaat in Catalonië beschrijft. Het verkocht vooral in Catalonië slecht. Mensen wilden het gewoonweg niet lezen, boekhandels weigerden het te verkopen of het voor klanten te bestellen, zegt hij.
"In het dorpje in de Pyreneeën waar ik vandaan kom, schelden de mensen me uit. 'Schande, dat boek!' En als je dan vraagt of ze het lezen, schreeuwen ze: 'nee, natuurlijk niet!' Zo wordt communicatie wel heel moeilijk."
De oud-parlementsvoorzitter heeft zijn hoop gevestigd op de Catalanen die tegen onafhankelijkheid zijn. "Van alle Catalanen is 15 tot 20 procent werkelijk overtuigd separatist", zegt hij. "Mensen die het niet uitmaakt wat die onafhankelijkheid zou kosten. Daarnaast heb je nog zo'n 30 procent die gelooft dat ze zonder Spanje veel beter af zouden zijn. Maar er is dus nog een andere helft die gewoon bij Spanje wil blijven."
Borrell vreest ook voor een effect op andere Europese regio's waar een deel van de bevolking naar onafhankelijkheid streeft, zoals Vlaanderen en Schotland. "Het zijn altijd rijke gebieden. Stel je voor wat er zou gebeuren in die streken als Catalonië een republiek werd. Maar betrek het nu eens op mensen en niet op stukken land. Stel dat ik zou roepen: Ik ben miljonair. En vanaf nu betaal ik geen belasting tot ik weer eens de loterij win."
Het regent afzeggingen en ontslagen bij hotels en in toeristengebieden.
"Het kan niet zijn dat je onafhankelijk bent, omdat je dat over jezelf uitroept. De houding van veel separatisten is: ach, we zien het wel. Maar intussen is er een wig in de samenleving geslagen. Er is er een boycot van Catalaanse producten in de rest van Spanje die serieuze vormen aanneemt. Intussen regent het afzeggingen en ontslagen bij hotels en in toeristengebieden."
Doemscenario's
De Spaanse regering gaat een hoop problemen krijgen als ze in Catalonië ingrijpt, vreest Borrell. "Veel Catalanen zullen niet willen luisteren. Regiopresident Puigdemont heeft keer op keer gezegd dat het hem niet uitmaakt als ze hem uit het ambt zetten, omdat hij gewoon aanblijft. Je krijgt dus meteen het probleem dat hij uit zijn kantoor moet worden gehaald. Ik heb geen idee hoe de regering dat gaat aanpakken. Er is nog tijd en we moeten voorkomen dat al deze doemscenario's uitkomen."
Op langere termijn zullen de Spanjaarden hun grondwet moeten herzien, meent Borrell. "Ook daar zit een deel van de oplossing en daar hadden we al veel eerder mee moeten beginnen. Dat wil niet zeggen dat we dus het recht op afscheiding moeten opnemen. Om de simpele reden dat daarvoor nooit een meerderheid onder alle Spanjaarden zal zijn. Dat is wat telt."