De gemeenschappelijke vijand is weg, nieuwe strijd om Kirkuk laait op

Vannacht begon het Iraaks leger, met hulp van sjiitische milities gesteund door Iran, aan een groot aanval op Kirkuk. Die stad is sinds 2014 in handen van de Koerden, nadat het Iraakse leger op de vlucht was geslagen voor IS. Maar voor de regering in Bagdad is het een te belangrijke stad om op te geven.

"De Koerden zagen de dreiging vanuit Bagdad al aankomen en hebben meer troepen richting Kirkuk gestuurd", zegt Midden-Oosten correspondent Marcel van der Steen. "Er waren al tienduizenden peshmerga-strijders daar en in de afgelopen dagen zijn er nog eens duizenden bijgekomen. Ook burgers pakken de wapens op en sluiten zich aan bij de peshmerga."

Ondanks de opgetrommelde troepenmacht heeft het Iraakse leger in een heus bliksemoffensief de stad snel kunnen veroveren. De vraag is of daarmee het conflict voorbij is.

Kirkuk is een stad die zowel door de Koerden als de regering in Bagdad wordt geclaimd. Volgens Van der Steen wordt gezegd dat Irak vooral de olievelden en een militair vliegveld in het gebied in handen wil hebben.

In de afgelopen drie jaar kwamen de Koerden en het Iraakse leger juist samen om de strijd tegen IS aan te gaan. Er was een gemeenschappelijke vijand. Nu IS steeds meer terrein verliest in dat gebied wordt de oude strijd om onafhankelijkheid weer actueel. Volgens Van der Steen lijkt het erop dat de Koerden het gebied dat ze hebben veroverd op IS nu willen behouden. Bagdad is daar pertinent op tegen.

"Dus wat je nu ziet is dat die twee partijen tegenover elkaar staan. Er zijn politici in Irak die zeggen dat je Irak beter kunt opdelen in drieën. Een Koerdisch, sjiitisch en een soennitisch deel. Maar de Iraakse regering is daar fel op tegen. Zij wil één Irak zien, eenheid in het land. Maar die wens van eensgezindheid heeft ook te maken met de olievelden die in het noorden van het land zitten", zegt Van der Steen.

De Koerden daarentegen hebben hun eigen wensen. Ondanks druk van de internationale gemeenschap heeft de Koerdische leider Barzani eind september een referendum over Koerdische onafhankelijkheid toch doorgezet.

Correspondent Marcel van der Steen was eind september nog in Noord-Irak om de uitslag van dat referendum te volgen. "Enerzijds zijn de Koerden trots dat het referendum is gehouden", zegt hij. "Tegelijkertijd zijn er mensen, een minderheid weliswaar, die vinden dat het niet het juiste moment was om een referendum te houden."

Want de twijfel na het referendum is er. Sommige Koerden vragen zich af wat er nu gaat gebeuren, hoe ze nu verder moeten. Door de volksraadpleging zijn belangrijke bondgenoten van de Koerden lijnrecht tegenover ze komen te staan.

Ondanks dat het relatief rustig was in dat deel van Irak, groeit de angst. Angst dat de vijanden van vroeger weer de wapens oppakken, angst voor oorlog. "En die angst is terecht, dat zien we nu ook", zegt correspondent Van der Steen.