'Dagboek Anne Frank verrast in stripvorm'

• Annephine van Uchelen

  redacteur cultuur

75 Jaar na dato verschijnt in ruim vijftig landen de eerste graphic novel gebaseerd op de oorspronkelijke dagboektekst van Anne Frank, een initiatief van het Anne Frank Fonds in Basel. Anne Frank schreef het dagboek tijdens haar onderduikperiode in een Achterhuis op de Prinsengracht in Amsterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het dagboek groeide na de oorlog uit tot een icoon en is wereldwijd vertaald. Het Achterhuis is een van de meest bezochte musea van Amsterdam.

'No way'

De eerste reactie van de makers toen zij het verzoek kregen voor een graphic novel was: 'No way!' Illustrator David Polonsky licht toe: "Anne Frank is zo iconisch dat er veel valkuilen zijn. Het is haast banaal om dit te doen. Bovendien is alles al een keer gezegd en gedaan. Wat kun je nog toevoegen?"

De Israëlische Ari Folman en David Polonsky werken al jarenlang succesvol samen. Ze zijn vooral bekend van de Oscar-genomineerde animatiefilm Waltz with Bashir (2008) over de oorlog in Libanon. Tijdens een internationale perspresentatie in Parijs vertellen ze hoe de strip tot stand kwam.

"Er zijn zoveel beeldbepalende foto's en boekomslagen van Anne Frank, dat het soms iets wegheeft van Che Guevarra", lacht Polonsky. "Iedereen kent die t-shirts."

Prachtig materiaal

"Bij Anne Frank herken je meteen haar kapsel, de lange neus en de grote ogen." De makers hanteerden een sobere tekenstijl, waar een onmiskenbaar duidelijke Anne Frank uit naar voren komt. "Ze was een heel goede schrijver. Haar observaties zijn zo geestig beschreven en haar gevoelens zo scherp, dat je als tekenaar vanzelf haar mimiek en lichaamstaal gaat begrijpen", zegt Polonsky.

Folman voegt toe: "Anne is knap, en niet knap, ze is grappig, alles is controversieel aan haar. Dat is prachtig materiaal om mee te werken!"

Toen schrijver Jessica Durlacher hoorde over het initiatief voor het getekende boek stond ze niet meteen te juichen. "Er is al zoveel over Anne Frank gemaakt en in de maak. Bovendien is een strip een apart genre - een genre met een knipoog - zou je kunnen zeggen. Dat wilde ik niet voor Anne."

Ontroerend

Zelf schreef Durlacher een toneelstuk over Anne Frank, samen met haar man schrijver Leon de Winter. Daarom zag ze de risico's van een nieuwe bewerking van het dagboek. Maar toen ze het stripboek las, was ze verrast.

"Ik vond het mooi en ontroerend. De passage waarin ze beschrijft dat ze het bewuste dagboek voor haar verjaardag krijgt en waarom het voor haar zo belangrijk is, laten ze heel knap in een paar frames zien. Anne heeft grote behoefte aan een vriendin. Daarom schrijft ze haar dagboek aan een zelfbedachte vriendin die Kitty heet. Annes eenzaamheid wordt dus meteen heel mooi geïntroduceerd."

Yves Kugelmann van het Anne Frank Fonds in Basel vertelt in Parijs dat hij met het stripboek een ander publiek wil bereiken. "De Tweede Wereldoorlog was helaas niet de laatste periode waarin kinderen zijn vermoord vanwege hun religie of cultuur. Er zijn nog altijd oorlogen."

Kugelmann hoopt dat het stripboek op een andere manier kan vertellen wat de gevolgen zijn van discriminatie van minderheden. "Dat is onze kleine bijdrage om de wereld wat beter te maken."

Monument

De lastigste passage van het dagboek was het einde, vertelt Polonsky. "Het boek stopt wel, maar het eindigt niet. Anne Frank wist niet dat ze de volgende dag opgepakt zou worden door de Duitsers. We hebben ervoor gekozen om de tekst van de laatste dagboekpagina op te nemen met een compilatie van alle getekende gezichten van Anne."

Polonsky: "We zien dat als een monument. Geen somber monument, maar juist de celebration of life."