Nieuwe staatsieportretten van de koning worden nauwelijks verkocht

• 

  Kysia Hekster

  Verslaggever Koninklijk Huis

De nieuwe officiële staatsieportretten van koning Willem-Alexander worden nog steeds nauwelijks verkocht. Uit cijfers die de NOS opvroeg bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap blijkt dat in vier jaar tijd in totaal 55 werken zijn verkocht.

In het gemeentehuis van Waddinxveen hangt bijvoorbeeld een portret dat is gemaakt door een lokale kunstschilder. De burgemeester legt uit waarom:

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vroeg het Mondriaan Fonds in het najaar van 2013 om de totstandkoming van drie nieuwe staatsieportretten te begeleiden. Na een lange voorselectie kregen uiteindelijk drie kunstenaars de opdracht een portret te maken: Iris van Dongen, Rineke Dijkstra en Femmy Otten. Sinds drie jaar zijn de portretten online te bestellen.

In totaal kochten 20 overheidsorganisaties, 11 bedrijven, 2 organisaties in de kunstsector en 1 school een staatsieportret, dat in het grootste formaat rond de 1000 euro kost. In totaal dus 55: 26 van Rineke Dijkstra, 23 van Iris van Dongen en 6 van Femmy Otten.

Gemeenten geven meerdere redenen waarom zij geen officieel staatsieportret kochten. "Wij wilden graag een portret waar ook koningin Maxima op stond", vertelt een woordvoerder van de gemeente Smallingerland, "en we konden er één gratis downloaden, dat was natuurlijk ook handig". Meerdere gemeenten vroegen lokale kunstenaars een portret van de koning te maken, al dan niet in wedstrijdvorm. In de raadszaal van de gemeente Waddinxveen hangt daarom een staatsieportret van Erik van Elven in de raadszaal, mét toestemming van de Rijksvoorlichtingsdienst.

Ook de bijzondere gemeenten Bonaire, Saba en Sint-Eustatius kochten geen staatsieportretten. Volgens gezaghebber Jonathan Johnson van Saba (2000 inwoners) hangen bij overheidsinstanties uitsluitend foto's van de koning en de koningin samen.

Artistiek niet overtuigend

Een aantal staatsieportretten van koningin Beatrix waren en zijn wél geliefd. Carla Rodenberg maakte het portret in rood-wit-blauw van de oud koningin oorspronkelijk voor de gemeente Waddinxveen. Het was razend populair, binnen een mum van tijd was de eerste oplage (210 stuks) uitverkocht en ook de tweede druk van 450 exemplaren raakte al snel op. Burgemeester Bert Cremers van Waddinxveen is nu niet heel erg gecharmeerd van de nieuwste staatsieportretten, hij noemt ze in artistiek opzicht niet overtuigend, een geluid dat in meer gemeentes klinkt.

Kunstenaar Femmy Otten is niet verbaasd over het geringe aantal staatsieportretten dat verkocht is. "Onze portretten waren er pas in oktober 2014, anderhalf jaar na de inhuldiging van koning Willem-Alexander. Gemeenten willen natuurlijk niet zo lang wachten. Veel van hen hebben daarom een staatsiefoto gedownload". Otten vindt het ook jammer dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen niet meer gedaan heeft om de portretten te promoten.

Procedure kostte 450.000 euro

Demissionair minister van Cultuur Jet Bussemaker zoekt naar manieren om dat alsnog te doen. "Als er nieuwe staatsieportretten komen, kunnen we bijvoorbeeld ook deze prachtige portretten nog eens onder de aandacht te brengen, dat verdienen ze". Bussemaker noemt het getal van 55 verkochte staatsieportretten een begin en benadrukt dat mensen misschien nog moeten wennen aan de portretten. Wel zegt ze na te willen gaan welke lessen er te trekken zijn uit de tegenvallende verkoop.

De procedure om tot de drie staatsieportretten te komen kostte 450.000 euro, daarvan kregen de drie kunstenaars ieder 75.000 euro.