Leven en overleven in de Moskouse chroesjtsjovki-flats

• David Jan Godfroid en Iris de Graaf

  correspondent en redacteur Buitenland

Een volksverhuizing. Iets anders kun je het bijna niet noemen. Moskou wil duizenden flatgebouwen uit de jaren 50 slopen omdat ze vervallen en verouderd zouden zijn.

Vele honderdduizenden bewoners van de chroesjtsjovki moeten ergens anders gaan wonen. Hun is beloofd dat ze een gelijkwaardige woning in de buurt krijgen.

Blij of boos

De mensen die in de slechtere chroesjtsjovki wonen, de gebouwen waar tientallen jaren nauwelijks onderhoud aan is gepleegd, staan te juichen. Ook de bewoners van de kommoenalka's (appartementen waarin meerdere gezinnen wonen) zijn over het algemeen blij: zij hopen op een eigen woonruimte.

Maar de tegenstanders van de sloop vertrouwen de motieven van burgemeester Sobjanin voor geen cent. Zij denken dat hij peperdure grond gaat verkopen aan ontwikkelaars die er enorme appartementencomplexen of kantoorgebouwen op gaan bouwen, zodat er voor de bewoners geen plek meer zal zijn. Ze zijn bang dat ze worden verbannen naar de verre buitenwijken van Moskou.

Binnenkijken

Correspondent David Jan Godfroid ging kijken in een chroesjtsjovka in het noorden van Moskou, een bakstenen gebouw uit 1959 dat op de slooplijst staat. Het gebouw heeft drie ingangen met daarachter steeds vijf verdiepingen. Op elke verdieping zijn vier piepkleine appartementen.

Niet iedereen wil met Godfroid praten. Veel Russen vertrouwen westerse journalisten niet. Uiteindelijk sprak hij vier tegenstanders en twee voorstanders van de sloop. Ze schetsen een mooi beeld van leven- en overleven in een typische Moskouse chroesjtsjovka.

Tegen

"Ik ben dol op dit gebouw. Vorig jaar hebben we meer dan een miljoen roebel (bijna 15.000 euro) aan renovatie uitgegeven. Alles is nieuw; de badkamer, de keuken, noem maar op.

Het zal veel slechter worden. Wij hebben lang gezocht voor we dit appartement kochten, ook nieuwbouw, maar nergens vonden wij zo'n comfortabele plek als hier. Ik ben er 1000 procent van overtuigd dat we niet hetzelfde terug gaan krijgen.

Ik steun het protest dan ook. Het is niet goed om mensen hun eigendom af te pakken door een wet. Wij hebben deze woning niet gratis gekregen en verliezen onze investeringen. Daarnaast worden andere gebouwen rondom ons ook gesloopt. Zelfs als we hier in de buurt kunnen blijven wonen, dan zitten we de komende jaren in het stof en de rotzooi. Helaas is er niets om te kiezen."

Voor

"In 1962 besloten wij jonge communisten van de Komsomol boompjes te planten in het parkje. Dat zijn nu grote berkenbomen van vijftig jaar oud.

De buurt is fantastisch, maar het gebouw is niet goed onderhouden. De indeling van het appartement is ook onpraktisch. De gang is piepklein, de badkamer ook en er is een minuscule keuken waar je niet kan zitten om te eten.

Ik vind de sloop een prachtig idee en ik vertrouw burgemeester Sobjanin. Alles zal alleen maar beter worden. De demonstraties vind ik onredelijk: mensen denken alleen maar aan zichzelf. Ja, als je verbouwd hebt en een boel geld hebt geïnvesteerd, dan wil je niet vertrekken. Dat snap ik wel. Maar niet iedereen kan zich een verbouwing van een half miljoen roebel (ruim 7000 euro) veroorloven."

Tegen

"Ik ben dol op dit gebouw. Het is hier zo groen en rustig. Net alsof je in een datsja (buitenhuisje) woont. Ook is mijn man hier gestorven.

Het is een warm gebouw vanwege de dikke muren, met weinig geluidsoverlast. We hebben een hele gezellige binnenplaats. Ook hebben we een eigen geiser voor warm water in plaats van stadsverwarming, waardoor we nooit zonder warm water zitten.

Ik heb één keer meegedaan aan de protesten, in mei. Ik wil niet gedwongen worden uit dit gebouw of uit deze buurt weg te gaan. De autoriteiten willen het en ik moet maar mijn spullen pakken en vertrekken. Naar een onbekende woning in een onbekende buurt. Ze zeggen elke keer weer iets anders en vergeten wat ze eerder hebben gezegd of ze ontkennen het gewoon. Om eerlijk te zijn, geloof ik nergens meer in."

Tegen

"Ik hou van het gebouw, omdat alles precies zo is als ik het wil. En ik heb alles naar mijn eigen smaak ingericht. Ik heb veel veranderd. De verbouwing heeft me 1,5 miljoen roebel (ruim 20.000 euro) gekost. Alle vloeren zijn vervangen, alle elektrische leidingen ook. Eigenlijk is alles vernieuwd. We hebben zelfs de ramen breder en hoger gemaakt.

Ik ben tegen de plannen, allereerst omdat het niet mijn beslissing was. Daarnaast zit ik nu met een baby. Ik heb helemaal geen zin om weer te gaan verbouwen in een nieuw appartement dat kaal wordt opgeleverd.

Daarnaast ben ik er niet zeker van dat we een soortgelijke woning terug krijgen. Er zitten teveel vraagtekens in de wetgeving."

Voor

"Mijn opa en oma woonden hier en zijn hier gestorven. Die herinneringen zijn speciaal. Maar we zijn met veel. Er is niet genoeg ruimte voor ons allemaal: de keuken, de badkamer, de gang; alles is veel te klein.

Het gebouw is rijp voor de sloop. Het is oud, dat zie je zelf. We hebben er geen geld in gestoken. Deze gebouwen moeten tegen de grond en mensen moeten andere woonruimte krijgen.

Ik heb niet meegedaan aan de protesten. We staan op de wachtlijst van de gemeente. Het laatste wat ik heb gehoord is dat de vervangende woonruimte minstens even groot is. Ik hoop dat we meerdere appartementen zullen krijgen."

Tegen

"Dit appartement was van mijn moeder. Nu woon ik er met mijn dochter. Het is van ons, en we hebben het gerenoveerd.

We behoren niet tot de categorie welvarende mensen. We hebben meer dan genoeg geïnvesteerd in dit appartement. En dan heb ik het nog niet eens over hoeveel we er van ons hart en onze ziel in hebben gestoken.

Ik ben zo tegen als maar kan. Ik heb er geen vertrouwen in. Ik heb het gevoel dat er een stelletje bandieten boven ons staat die onmenselijke wetten uitvaardigen. Het is onmogelijk deze staatsmachinerie te stoppen. Ze geven helemaal niets om ons, daar raak ik steeds meer van overtuigd."