Radicalisering van kleuters: 'Niet meteen het ergste denken'

Verontrustend gedrag bij kleuters op een Belgische basisschool. Kinderen zouden elkaar 'ongelovigen' en 'varkens' noemen en "met de vinger aan de keel bewegingen maken". Het is gedrag dat eerder past bij extremistische moslim-fundamentalisten.

Het gedrag van de vier-, vijf- en zesjarigen is opgetekend in een verslag door leerkrachten van een school in Ronse, een stad tussen Brussel en Kortrijk. Het interne verslag met de titel Indoctrinatie bij kleuters is ingezien door de Belgische krant Het Laatste Nieuws.

De krant citeert een situatie waar een Belgische leerkracht mee te maken kreeg toen ze in december uitlegde wat kerst inhield: "Een kleuter van allochtone afkomst reageert hierop dat kerstbomen alleen bij varkens staan. Als leerkracht pik ik hier serieus op in: dit is geen uitspraak van een vijfjarige, maar komt van ouders, islamlessen...? Moeder schrikt van mijn reactie als ik haar met deze uitlating confronteer. Duizenden excuses volgen, met een massa tekeningen waarop ik een prinses ben."

Na-apen

In Nederland zijn de berichten over radicaliserende kinderen niet vergelijkbaar met de situatie op de school in België. Bertjan Doosje, bijzonder hoogleraar Radicalisering studies aan de Universiteit van Amsterdam, zegt zelfs nooit eerder te hebben gehoord van radicalisering bij kleuters op Nederlandse basisscholen. "Alle jongetjes spelen wel eens een Hollywoodfilm na en schieten zogenaamd iedereen dood, daar moet je ook niet meteen het ergste van denken."

Toch ziet hij wel een gevaar. "Kinderen zijn heel kneedbaar en geneigd om hun ouders te volgen. Ze zijn te jong om zelf op deze radicale ideeën te komen, het moet dus te maken hebben met dingen die ze hebben gezien en vervolgens na-apen. De interessante vraag is dan: wat hebben ze gezien en waar was dat?"

"Wij zien dat radicalisering aan de orde is in de omgeving van kinderen", zegt Petra van Haren, voorzitter Algemene Vereniging Schoolleiders. "Maar we zien wel dat het zich niet per se ontwikkelt op de basisschool. Na de aanslagen in Parijs zagen we dat het veel in de media kwam. Dan spreken kinderen dingen uit. En die uitspraken komen dan van de broer, of van de vader, enzovoort. Je hoort kinderen dus dingen nazeggen."

Niet klassikaal

Stichting School en Veiligheid adviseert Nederlandse scholen hoe ze moeten omgaan met radicalisering. Directeur Klaas Hiemstra: "Waar scholen mee worstelen is dat kinderen gedrag meenemen vanuit huis. Dus bijvoorbeeld een juf geen hand geven. Daar moet je als school wel wat van vinden."

Hiemstra vindt dat scholen er zelf vaak goed mee omgaan. "Maar soms neemt het proporties aan, dat een school denkt: wat moet ik daarmee? Als scholen dan hulp willen, dan hebben we trainingen en een helpdesk."

Volgens hoogleraar Doosje moeten scholen goed afwegen of ze radicalisering wel klassikaal of alleen met de betrokkenen en de ouders willen bespreken. "Onder veel islamitische ouders is radicalisering een groot taboe. Een klassikaal gesprek kan dan tot gevolg hebben dat de familie wordt buitengesloten. Je moet hier erg mee oppassen als leerkracht. Ik zou in ieder geval zeggen: wees er alert op en negeer het niet."