Een Duitse observatiepost op een crucifix
NOS NieuwsAangepast

Van de loopgraven naar Winnie: oorlogswerk van Poeh-tekenaar te zien

  • Lambert Teuwissen

    redacteur Online

  • Lambert Teuwissen

    redacteur Online

Het is werk dat je nooit zou verwachten van E.H. Shepard, de tekenaar van Winnie de Poeh: een ontheiligd Christusbeeld in Frankrijk, door Duitse soldaten gebruikt als observatiepost. Of moedeloze Italianen die met een ossenwagen het front ontvluchten. Lollifanten of Poehstokjes passen ook niet bij zijn schetsen van een Engelse artilleriebarrage in de stromende regen.

Shepards werk uit de Eerste Wereldoorlog is vanaf vandaag te zien in Huis Doorn. De Britse tekenaar legde de gruwelen van de strijd vast, maar had ook oog voor de lichtere kanten van het soldatenleven. "Die tekeningen met een vrolijkere noot zijn echt al een opmaat naar zijn latere werk voor kinderboeken", stelt curator Cornelis van der Bas.

  • IWM
    Italiaanse vluchtelingen
  • IWM
    Aanval bij noodweer
  • IWM
    Artillerie aan het werk
  • IWM
    Een tank bij Arras
  • Huis Doorn
    E.H Shepard in WOI

Hoewel hij al midden-dertig was, een gezin had en als illustrator werkte, ging Shepard in 1915 vrijwillig in dienst tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij kwam als artillerieofficier net achter het front te zitten, op beruchte slagvelden bij de Somme, Passendale en Arras. Zijn oudere broer Cyrile sneuvelde bij de Somme, Ernest schetste zijn graf voor diens weduwe.

In zijn vrije tijd legde Shepard vast wat hij om zich heen zag. "Het was een heel veelzijdige tekenaar. Hij toonde de gruwelen van de oorlog en het leven in de loopgraven, maar ook een voetbalwedstrijd van zijn kameraden en karikaturen van mede-officieren. Hij maakte allerlei grapjes in de tekeningen."

Majoor Shepard bleef vanaf het front ook cartoons sturen naar het satirische blad Punch. Duitsers die hun dikke kameraden als springkussens gebruiken, keizer Wilhelm als dansende hansworst. Maar ook plaagstootjes over de klassenverschillen in het Britse leger of de eigenaardigheden van het front, zoals verwarring over doelwitten.

  • IWM
    Officieren vieren de vrede
  • Huis Doorn
    Keizer Wilhelm
  • Huis Doorn
    Duitse tactieken
  • Huis Doorn
    Jouw dorp? Ik heb het net veroverd

Het werk leverde hem na de oorlog een baan op bij Punch, waar hij van 1921 tot 1953 in vaste dienst bleef. Ook kwam hij via de redactieraad in contact met A.A. Milne, die iemand zocht om illustraties te maken bij een dichtbundel, When we were very young. Hoewel Milne in eerste instantie twijfelde, was hij zo tevreden over het resultaat dat hij Shepard steeds weer vroeg zijn boeken over Winnie de Poeh te illustreren.

"De tekst en de tekeningen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden", meent Van der Bas. "Milne heeft de verhalen bedacht, maar Shepard heeft ons een beeld van Poeh gegeven."

Net als Milne zelf neemt Shepard de lezer nauwgezet mee in de kinderlijke fantasiewereld van Poeh. Zo bewegen de hoofdpersonen nog echt als knuffels, met alleen scharnierpunten op de heupen en schouders, alsof er werkelijk speelgoed tot leven is gekomen.

Ook ging Shepard zelf kijken in het Ashdown Forrest in Sussex, de inspiratie voor het Honderd Bunderbos. Zijn schetsen van het glooiende landschap, de meanderende rivier en het uitnodigende bos verankeren de illustraties in de werkelijkheid.

"De verhalen zijn tijdloos. Iedereen heeft een knuffel en fantaseert er verhalen over", stelt Van der Bas. "En iedereen wil wel avonturen beleven in dat landschap, met die ongerepte natuur. Je stapt eigenlijk zo de dierenwereld in."

We willen recht doen aan dat andere oeuvre van Shepard.

Cornelis van der Bas (Huis Doorn)

Shepard was niet onverdeeld enthousiast over het succes van Poeh. Het overschaduwde zijn andere werk totaal, zeker toen de Disney-films er in 1966 mee aan de haal gingen. Dat hij ook de illustraties voor bijvoorbeeld The Wind in the Willows maakte en een succesvol cartoonist was, weten tegenwoordig maar weinigen.

"Shepard baalde dat Poeh zo dominant was. Daarom is deze tentoonstelling zo belangrijk. We willen recht doen aan dat andere oeuvre van Shepard."

Pooh

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl