Verpleegkundige handelt vaak onnodig en soms zelfs gevaarlijk

Medicijnen die het gedrag van mensen beïnvloeden, een hekje dat voorkomt dat iemand uit bed valt of een tafelblad dat vastzit aan een rolstoel. "Allemaal voorbeelden die mensen beperken in hun vrijheid en waar veel terughoudender mee moet worden omgegaan of in sommige gevallen zelfs kunnen worden vermeden", zegt Hester Vermeulen, hoogleraar verplegingswetenschap aan het Radboudumc.

De onderzoeksgroep heeft alle richtlijnen voor verpleegkundigen en verzorgenden doorzocht naar handelingen die nu nog vaak worden uitgevoerd, maar niet nodig of zelfs schadelijk zijn. In totaal zijn er 66 verrichtingen opgenomen in de 'beter laten'-lijst, stond vanochtend in NRC.

Infectiewond

"Zo kan het gebeuren dat een verpleegkundige een operatiewond reinigt of afdekt met verband, terwijl dit niet bijdraagt aan de genezing en geen infectie voorkomt", vertelt Vermeulen. "Of dat er urinekatheters onnodig worden aangelegd, terwijl je daarmee ook de kans vergoot op een urineweginfectie."

In 2008 is er ook al een lijst opgesteld. Toen waren er 18 handelingen overbodig. "We hebben die lijst nu een update gegeven en nieuwe handelingen toegevoegd. Juist omdat veel verpleegkundigen en verzorgenden een hoge werkdruk ervaren, is het interessant om te kijken welke werkzaamheden overbodig zijn", vertelt Vermeulen.

Als de aanbevelingen worden opgevolgd, bespaart dat tijd, geld, materiaal en leed. "Als je bij de helft van de patiënten met een operatiewond niet meer reinigt of bedekt, bespaart dat al 5 miljoen euro."

Het onderzoek duurde negen maanden. De onderzoekers keken naar 125 richtlijnen die er voor verpleegkundigen en verzorgenden zijn, zoals die voor de psychiatrie, het ziekenhuis, de wijkverpleging of de ouderenzorg. Per richtlijn werd gekeken welke aanbevelingen er nu worden gedaan. In een kwart van de richtlijnen die verpleegkundigen en verzorgenden volgen, staat dat zij terughoudend moeten zijn met taken die overbodig of zelfs schadelijk zijn."

De onderzoekers pleiten nu voor een campagne bij de verpleegkundige beroepsvereniging. "Deze lijst is één ding, maar nu moeten we er nog voor zorgen dat verpleegkundigen het ook gaan oppakken."

Routine

Bij V&VN zijn ze blij met de lijst. "Dat veel handelingen onnodig zijn, is niet nieuw. Maar doordat deze lijst wetenschappelijk is onderbouwd, kunnen we er ook echt iets mee," zegt Sonja Kersten, directeur van V&VN.

De beroepsgroep heeft al een peiling gedaan onder de achterban. Kersten: "Hieruit bleek dat veel onnodige handelingen lastig zijn uit te bannen. Veel verpleegkundigen gaven aan dat ze de overbodige werkzaamheden toch vaak uitvoeren, omdat het routine is, de arts het vraagt of de patiënt het zelf wil."

Daarom stopt het onderzoek hier niet. "Onze volgende stap is om te bekijken hoe we de overbodige handelingen op een slimme manier kunnen stoppen."