Menselijke fossielen zijn duizenden jaren oud, maar hoe weten we dat?

Hoe oud is de mensheid en waar komen we precies vandaan? Met de vondst van oude mensenresten in Marokko komt een antwoord op die vragen iets dichterbij. "Een spectaculaire ontdekking" noemt Wil Roebroeks, hoogleraar archeologie in Leiden, de vondst. "De fossielen zijn honderdduizend jaar ouder dan de tot nu toe vroegste fossielen die een beetje lijken op u en ik", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

De archeologische opgraving wijst er volgens hoofdonderzoeker Jean-Jacques Hublin op dat de eerste homo sapiens, de voorloper van de moderne mens, al 280.000 tot 350.000 jaar geleden rondliep. Andere wetenschappers schrijven de vondst liever toe aan een voorloper van de homo sapiens, de schedels missen namelijk een prominente kin en voorhoofd, twee typische kenmerken van de moderne mens.

Homo sapiens of niet, er is geen discussie over de vraag hoe oud de gevonden resten zijn. "Je kunt het aan de fossielen zelf niet zien", zegt Roebroeks. Voor koolstofdatering, een veelgebruikte dateringsmethode, is de vondst bovendien al te oud.

"De schatting van de ouderdom van de fossielen is gebaseerd op twee technieken die allebei zijn gebaseerd op de aardlagen waar die vondsten gedaan zijn. Die lagen zijn licht radioactief. Als je daar de jaarlijkse radioactieve dosis van vaststelt dan kun je op hun ouderdom uitkomen. De datering is zeer solide."

De gevonden resten zijn niet alleen heel oud, de vindplaats is ook bijzonder. Wetenschappers gingen er lang van uit dat de vroege mens is ontstaan in een soort Hof van Eden in Oost-Afrika. De opgravingen in Marokko wijzen op een minder precieze locatie: "De Hof van Eden is eigenlijk heel Afrika, dus de Hof is groot, heel groot", zegt Hublin in Nature.

Dit beaamt Roebroeks: "Het geeft aan dat er niet één plek was waar de rommelige evolutie van de moderne mens plaatsvond. Het was een fenomeen dat heel Afrika omvatte."