Rijksmuseum koopt fotoboek uit 1843 voor bijna half miljoen

450.000 euro moest het kosten, het volgens het Rijksmuseum oudste fotoboek uit de geschiedenis: Photograps of British algae van de Britse botanicus en fotograaf Anna Atkins. Het is de nieuwste aanwinst van het museum.

Het Amsterdamse museum is trots op de aankoop. Het zeldzame fotoboek uit 1843 ligt dan ook op een speciaal kussentje. "We zijn heel blij met deze geweldige aanwinst: de eerste vrouwelijke fotograaf, het eerste fotoboek", zegt Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum.

Het boek bevat 307 illustraties die Atkins maakte bij een handboek over zeewieren. Ze gebruikte daarbij geen fotocamera, maar maakte zogenoemde cyanotypieën. Atkins dompelde daarbij gedroogd zeewier op papier dat met ijzerzouten was bewerkt, onder in water. Vervolgens liet ze daar enkele minuten zonlicht op schijnen.

Doordat de ijzerzouten werden blootgesteld aan sterk licht, veranderde de kleur in Pruisisch blauw. De algen lieten een witte afdruk achter. Een vrij eenvoudige techniek die Atkins als een van de eerste gebruikte voor het maken van fotografische afbeeldingen. De botanicus wordt daarom door velen gezien als de eerste vrouwelijke fotografe.

Volgens de hoofddirecteur van het Rijksmuseum ligt het werk van Anna Atkins op de grens van kunst en wetenschap. "Naast de historische betekenis kenmerkt het werk zich door een tijdloze schoonheid, die door de abstractie van de silhouetten op fotopapier hedendaags oogt."

Bijna een eeuw lang was cyanotopie de enige simpele en goedkope manier om grotere oplagen te maken. Atkins liet haar afdrukken binden in een oplage van tussen de twintig en dertig boeken en gaf deze cadeau aan andere botanici.

Er zijn ongeveer twintig complete en incomplete exemplaren van het boek bekend. Doordat alle beelden stuk voor stuk zijn gemaakt, is geen enkel exemplaar gelijk. Het exemplaar dat het Rijksmuseum in handen heeft is bijzonder door het grote aantal van 307 foto's en de goede conditie daarvan.