Voor de koning zijn privé en werk niet te scheiden

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Koning Willem-Alexander wordt op 27 april 50 jaar. De verjaardag van de koning is een nationale feestdag, maar wordt dit jaar extra luister bijgezet. Onder meer door een feestelijk diner van Willem-Alexander met 150 ‘gewone’ Nederlanders op het Koninklijk Paleis in Amsterdam.

De vijftigste verjaardag van Mark Rutte kreeg twee maanden geleden slechts beperkte publiciteit, omdat het als een privézaak wordt beschouwd. De vijftigste verjaardag van Willem-Alexander levert een hausse aan extra publiciteit op. Het onderstreept nog eens dat voor de koning, al heeft ook hij recht op privacy, privé en werk niet te scheiden zijn.

Vanwege de erfelijkheid van zijn ambt is een deel van zijn privéleven een publieke zaak. Het vormt simpelweg onderdeel van zijn werk. Sommige hoogtepunten in het leven van de koning en zijn naaste familie – de monarchie is een ‘familiebedrijf’- zijn in de wet verankerde staatszaken. Met alle openbaarheid en publiciteit van dien.

Goedgekeurd

Het meest vergaand in dit verband is wel dat de partnerkeuze van de troonopvolger door het parlement goedgekeurd moet worden. Zonder die goedkeuring verliest hij of zij het recht op de troon. Verloving, huwelijk, geboorte en dood zijn privégebeurtenissen die vanwege de erfelijke troonopvolging voor leden van het Koninklijk Huis, in meer of mindere mate, staatsrechtelijke gevolgen hebben en daarom niet buiten de publiciteit gehouden kunnen worden.

Ook staatsrechtelijk minder relevante zaken binnen de Oranjefamilie, ook nog eens de bekendste familie van Nederland, worden niet als privé gezien. Het dodelijke skiongeluk van prins Friso, die vanwege zijn huwelijk zijn recht op de troon al opgegeven had, was toch maandenlang groot nieuws.

Veel minder ingrijpend, maar evengoed nieuwswaardig blijken zaken als de jurken van Máxima, de nieuwe functie van Constantijn, de schoolkeuze van Amalia en Alexia, de gekneusde knie van Beatrix en ga zo maar door.

Zichtbaarheid

Om toch iets van privacy te hebben, maakt de koning via de Rijksvoorlichtingsdienst soms afspraken met de pers. Het meest bekend zijn de halfjaarlijkse fotomomenten aan het begin van de vakanties van het koninklijk gezin. De visuele pers mag opnamen maken op voorwaarde dat zij de Oranjes daarna met rust laat.

Voor een succesvolle invulling van het koningschap is een afgewogen mix tussen privé en publiek wezenlijk. Om zijn rol als symbool van nationale eenheid waar te kunnen maken, moet Willem-Alexander het hebben van zijn zichtbaarheid en populariteit.

De vele representatieve taken die koning en koningin dag in dag uit op zich nemen (staatsbezoeken, handelsmissies, streekbezoeken, werkbezoeken, openingen en kransleggingen) spelen daarbij de hoofdrol. Zoals prins Claus het eens formuleerde: linten doorknippen is onze core business.

Privézaken

De Rijksvoorlichtingsdienst is voortdurend multimediaal in de weer om dit koninklijk handwerk onder de aandacht van een breed publiek te brengen. De belangstelling van het publiek echter is, afgaande op de royalty berichtgeving in de media, meer gespitst op privézaken rond de Oranjes dan op het nationaal verbindende representatiewerk van de koning.

Terwijl Willem-Alexander met zijn staf volop ruchtbaarheid geeft aan zijn representatieve bezigheden, probeert hij met behulp van diezelfde staf in privékwesties zoveel mogelijk de boot af te houden.

Of en hoe de koning zijn verjaardag behalve publiekelijk ook nog in 'huiselijke kring' viert, is niet bekend. Dat is privé.