Inwoners bezorgd: Kameroen staat op punt van uitbarsten

Het broeit in Kameroen: geweld op straat, stakingen, beschietingen op betogers en mensen die worden opgepakt. Nieuws over het protest en de rellen komt nauwelijks naar buiten, dankzij een strenge censuur. Wat is er precies in het land aan de hand?

Om de onrust te begrijpen moet je weten dat Kameroen een verdeeld land is, een beetje zoals België. Er is een Franstalig en een Engelstalig deel.

De Engelstalige Kameroeners zijn in de minderheid: slechts twee van de tien provincies zijn Engels. Door het beleid van Franstalige president Paul Biya, die al 35 jaar aan de macht is, ligt de focus op Franstalig Kameroen. Daar is werkgelegenheid, liggen goede wegen en is een ander rechtssysteem. Nu probeert hij het Engelstalige deel in het zuiden van Kameroen te 'verfransen'.

Verfransing in Engelstalig gebied

Het huidige conflict stamt uit juni. Toen begonnen de stakingen van advocaten in het zuiden. Zij waren boos omdat Franssprekende advocaten werden ingezet om de Engelssprekende bevolking te vertegenwoordigen. Mensen hadden het gevoel dat ze geen zaak meer konden winnen.

Daarna werden Franstalige docenten op Engelstalige scholen geplaatst. De mensen in Zuid-Kameroen zijn het nu zat, ze willen gelijk behandeld worden. Sterker nog, ze willen onafhankelijkheid.

Radiostilte

Dat we vrijwel niets horen over het conflict in Kameroen, komt onder meer doordat de Kameroense overheid er alles aan doet om het verborgen te houden. Twee maanden geleden gingen filmpjes rond waarop te zien is dat er mensen doodgeschoten worden. Daarna werd het internet compleet afgesloten.

"Verder worden telefoons gecontroleerd en journalisten die verslag doen van de gebeurtenissen worden opgepakt, zoals een BBC-journalist uit Kameroen", vertelt Afrika-correspondent Koert Lindijer. "In andere Afrikaanse landen is ook repressie, maar zo'n conflict als nu in Kameroen maandenlang verborgen houden voor de buitenwereld is bizar; dat kan echt niet in Nigeria of Zuid-Afrika."

Spooksteden en boycots

Inmiddels is de groep activisten groot geworden: meer dan 8 miljoen Kameroeners in binnen- en buitenland hebben zich aangesloten bij de grootste pressiegroep: 'The Consortium'. Zij willen op een niet-gewelddadige manier druk uitoefenen op de overheid, zodat Zuid-Kameroen onafhankelijkheid krijgt. Dit doen ze door de overheid te boycotten, zogenaamde 'spooksteden' te creëren en door massaal ongehoorzaam te zijn.

Lindijer raakte een paar dagen geleden tijdens een bezoek aan de Centraal-Afrikaanse Republiek aan de praat met twee jongeren uit Engelstalig Kameroen. Zij vertelden hem hoe de activisten te werk gaan en hoe ze door de overheid worden tegengewerkt.

"De activisten hebben een 'spookstad' afgekondigd in Bamenda, een van de grote Engelstalige steden in Kameroen. Alle winkels zijn dicht en iedereen blijft thuis. Een tijd deden ze dat elke dag, nu 2 tot 3 dagen per week. Uit protest. Maar er zijn in Bamenda nu overal militairen, die de winkeliers dwingen om de winkels te openen en mensen arresteren", zegt Lindijer.

Ivo Tapang is de leider van 'The Consortium' en werkt vanuit Amerika. "De regering heeft het Consortium verbannen; zij zien ons als een extremistische organisatie. Daardoor vrezen wij voor ons leven. De meeste leiders zijn opgepakt en zitten vast, of zijn gevlucht naar Nigeria of naar het buitenland. Wij leiden nu de mensen in Zuid-Kameroen vanuit het buitenland."

Het is een hele klus om informatie het land uit te krijgen. "Onze informanten moeten uren reizen naar Franstalig gebied zodat ze ons via internet kunnen bereiken", zegt Tapang. Het risico om gearresteerd te worden is volgens hem groot. Zodra de politie een smartphone ziet, wordt de eigenaar in de cel gegooid.

Tapang: "Wij horen geluiden dat er minimaal 250 Engelssprekende Kameroeners zijn gearresteerd en dat er officieel minstens zes mensen zijn gedood. Maar niet-officieel worden er op dit moment meer dan 500 mensen vermist en wij vermoeden dat ook zij vermoord zijn."

Gaat de situatie verder escaleren?

Hier zijn de meningen over verdeeld. De Kameroense journalist Christian Locka werkt en woont in Douala, de grootste stad van het land, gelegen in het Franstalige gebied. "Wij maken ons niet echt zorgen over de situatie. Sommigen halen hun studerende kinderen terug uit het zuiden, maar dat is omdat de scholen dicht zijn."

Volgens Locka komt er geen onafhankelijkheid in het Engelstalige deel van Kameroen. "De overheid heeft een sterke positie en zegt: er komt geen onafhankelijkheid. Het is dus afwachten welk van de twee radicale partijen het als eerste gaat opgeven."

De staat militariseert

Barbara Gwanmesia twijfelt. Zij kwam in 1989 naar Nederland om te studeren, maar groeide op in Engelstalig Kameroen, in de stad Kumba. Al in haar jeugd merkte ze dat de situatie voor mensen in Zuid-Kameroen anders was dan die voor Franse Kameroeners. Dat de situatie nu geëscaleerd is, maakt Gwanmesia emotioneel. "Ik ben boos, verdrietig en heel erg bezorgd om mijn familie en vriendinnen. De mensen daar zijn echt bang. Ze weten niet wat er gaat gebeuren en zeggen dat hun staat militariseert."

Wat er nu met Kameroen moet gebeuren, weet ze niet: "Ik wil het beste voor Kameroen. Tot december was de optie onafhankelijkheid of een mogelijke federatie niet in mijn hoofd opgekomen. Maar de laatste tijd, nu ik hoor over tieners die in de cel gegooid worden vanwege een flyer, twijfel ik daarover."

Volgens Tapang is de maat nu vol. "Het Consortium vraagt om een eigen onafhankelijke federatie binnen Kameroen, of een afscheiding. We geven de overheid die twee opties. Maar de klok tikt: er komt een punt dat je zo vaak wordt neergehaald dat je op moet staan. Mensen slapen met één oog dicht omdat ze 's nachts in hun huis gearresteerd worden. Vrouwen worden verkracht. De mensen kunnen zichzelf niet meer beschermen."

Tapang: "De afgelopen maanden hebben we niet-gewelddadig geprotesteerd, maar nu is het tijd om op te staan en echt actie te ondernemen. Ik kan er nog niet veel over zeggen, maar binnen nu en een paar weken gaat het los. Wij zijn klaar om te strijden voor onze vrijheid."