Een dag later: zijn de kiezers tevreden?

Wat vinden kiezers van de verkiezingsuitslag? De NOS is het land in gegaan en zoekt naar een antwoord op die vraag. Van Roosendaal naar Rotterdam, via Roermond naar De Fryske Marren en van Zaandam naar Apeldoorn.

Vanwege de ligging in het zuiden van het land heeft Roosendaal een belangrijke logistieke functie. Onlangs opende winkelketen Primark er nog een enorm distributiecentrum. Toch zijn armoede en werkloosheid er belangrijke thema's.

Anke Hamelink is vrijwilliger van een wijkpreventieteam. "We doen van alles. Zo hou ik bijvoorbeeld in de gaten of de gordijnen bij de buurman dicht zijn." Volgens haar collega Kees van Meel is er bij 60 procent van de woningen in de wijk al eens ingebroken en is er sprake van wietteelt in leegstaande panden. Anke stemde ChristenUnie. "Want ik vind normen en waarden, maar ook het milieu erg belangrijk."

Slager Peter Gijsel in de wijk Westrand stemde VVD. "We moeten doorgaan op de oude weg." Dat Jesse Klaver in zijn wijk opgroeide, heeft de slager niet kunnen verleiden om GroenLinks te stemmen. "Hij noemde deze buurt tijdens zijn campagne een probleemwijk, daar hebben veel mensen in mijn winkel zich aan gestoord. De wijk heeft misschien wat aandacht nodig, maar het is gewoon een fijne buurt."

Links of rechts is voor buschauffeur Jos van Nispen te kort door de bocht. Hij stemde op de SP. "Het mag vooral een stuk socialer. Mijn vrouw is ziek. Wij zitten snel door de eigen bijdrage heen, en bijverzekeren is ook duur. Ik hoop dat de zorg niet duurder wordt, maar we proberen optimistisch te blijven. Gelukkig is Wilders niet de grootste geworden."

In Rotterdam zijn we op het Albeda College, waar heel veel studenten voor het eerst mochten stemmen. De school telt bijna 20.000 studenten, verspreid over dertig locaties. Veel jongeren hebben een niet-westerse achtergrond. De afgelopen weken is er in lessen en tijdens de pauzes veel aandacht besteed aan de verkiezingen.

Een van de scholieren is Lois, hij stemde D66. "Ik vind het een heel slecht idee om mensen aan te leren om te gaan lenen. Dat gebeurt nu wel met het huidige leenstelsel voor studenten. Ik hoop dat dit snel afgeschaft wordt. Ik zie studenten erdoor in de problemen raken." Zijn medestudente Nissirine stemde gisteren op Denk. "Ik denk dat Denk een stem is voor alle moslims, en dat die stem nu gehoord kan worden."

Naast zijn studie aan de Erasmusuniversiteit, iets meer aan de rand van de stad, voerde André de afgelopen tijd campagne voor de PvdA. "Het is een domper. We deden zo hard ons best op straat, maar het heeft niet mogen baten. Toch ben ik ervan overtuigd dat de linkse jongeren weer naar ons gaan komen."

Studente Anne hoopt dat er met de winst van GroenLinks iets met duurzaamheid gebeurt. "Klimaat is niet links of rechts, ze moeten het samen doen. Met zoveel nieuwe groene zetels moet er wel geluisterd worden."

Het bisdom, de designer outlet en misschien ook een beetje Jos van Rey: 'Roermond that's all you need' luidt de gemeentelijke slogan. En als je zoekt ,vind je er nog het rijke Roomse leven. Toch heeft de gemiddelde inwoner van Roermond iets minder te besteden dan de gemiddelde Nederlander.

Het CDA heeft in Roermond flink gewonnen. Agrariër Julien Penders is daar blij mee. "Het CDA heeft sterke lokale kandidaten, die kunnen het geluid van Limburg goed laten doorklinken." Wel vindt hij dat de stemmers van de PVV serieus genomen moeten worden bij de onderhandelingen. "Het is toch de tweede grootste partij".

Dat meer mensen op het CDA hebben gestemd, ziet ook pastoor Rob Merkx in Roermond. "Ik heb nooit tegen mensen gezegd dat ze op het CDA moeten stemmen. Maar ik heb altijd gehoopt dat mensen hun christelijke taak tot uitdrukking laten komen. Dat ze het geloof en vertrouwen hebben dat god met onze wereld bezig is."

In café De verleiding zit Victor Cillikens, hij is gepensioneerd en stemde VVD. "Ik heb er niet over getwijfeld, ik ben een liberaal in hart en nieren. Maar de PVV is hier in Roermond direct de tweede. Ik geloof dat veel mensen op Wilders hebben gestemd als protest. Er heerst veel onvrede. Ik denk dat de politiek daar deels schuld aan heeft. Ze hebben niet goed uitgelegd hoe het zit met migranten en andere zaken."

De Fryske Marren, in het Nederlands: de Friese Meren, is een plattelandsgemeente. Het geld wordt verdiend met landbouw en recreatie. Maar ook de energiesector rukt op. Er zijn zorgen over krimpgemeentes en werkgelegenheid.

Hoteleigenaar Berber Coeur stemde VVD en noemt de verkiezingsuitslag reden tot feest. "We kunnen verder waar we mee gestart waren: normaal en doen. Die termen passen ook heel erg bij het noorden van Nederland."

In het plaatsje Balk bevindt zich zalencentrum de Treemter. De coördinator van de ruimte zweefde lang, maar koos uiteindelijk voor Thierry Baudet. "Hij heeft een goed verhaal, hij kan het goed brengen en ik geloof erin. Hij heeft niet die harde scherpe randen van de PVV, maar is iets strakker dan de VVD. Ik wil graag een ander beleid naar mensen zelf toe. De VVD is de grootste gebleven, ik had op iets anders gehoopt."

De coördinator van de Voedselbank denkt daar heel anders over. "Ik stemde pragmatisch: het werd D66. Als iemand zich opstelde om te verbinden was dat Pechtold. De crisis is nog niet voorbij, ik roep de landelijke politiek op: heb aandacht voor de arme kant van Nederland. Het aantal pakketten dat we uitdelen is fors toegenomen. De afstand tussen Friesland en Den Haag is vrij groot."

Zaanse huisjes. Industriestad. Maar ook de achterstandswijk Poelenburg die in het nieuws was. In de gemeente Zaanstad wonen ruim 150.000 mensen. Bijna eenderde komt oorspronkelijk niet uit Nederland. De eerste generatie Turken en Marokkanen kwam hier in de jaren vijftig en zestig naartoe om te werken in de fabrieken.

Ruim zeventig procent heeft nu een migratieachtergrond. Inwoner Erwin Stam noemt Poelenburg een achterstandswijk. "Ik ben teleurgesteld dat de PvdA zoveel heeft verloren. Er moet meer aandacht komen voor de jongerenproblematiek: te veel jongeren zitten op de bank en de ouderen moeten lang doorwerken, dat is schandalig."

Een andere inwoonster voelt zich schuldig. "Zolang ik in Nederland woon, stem ik PvdA. Nu heb ik een keer op GroenLinks gestemd. Toen ik de uitslag hoorde, voelde het als verraad." Ze is heel opgelucht dat de PVV niet de grootste is geworden: "Dat zou de discriminatie in deze wijk veel erger gemaakt hebben."

Ze hoopt dat het nieuwe kabinet het leenstelsel afschaft: "Dat was een van de dingen die ik niet goed vond aan de PvdA. Ook het thema pensioen heeft er denk ik voor gezorgd dat veel mensen de partij hebben verlaten."

De slogan van de gemeente is Gewoon in Apeldoorn. De gemeente heeft een zware tijd achter de rug door de economische crisis, maar inmiddels zit de werkgelegenheid weer in de lift. En er wordt volop gewerkt in de kantoren van het Kadaster, de Belastingdienst, Centraal Beheer en bij de gemeente Apeldoorn.

Rob Kruis werkt in het stadhuis, stemde PvdA en is teleurgesteld. "Ik ben zo rood als een kroot, al jarenlang. Het is ontzettend balen, onterecht vind ik het. Je neemt je verantwoordelijkheid, en uiteindelijk word je daarom afgestraft."

Collega-ambtenaar in het stadhuis, Henk van den Berg, stemde ChristenUnie. "Ik verwacht nu dat het een zware dobber gaat worden. Er is een kans dat ChristenUnie gaat regeren, maar dat combineert niet met D66 als het gaat over thema's als abortus en levensbeëindiging."

Bij de afdeling burgerzaken werkt Remko Idema. "Heel lang wilde ik de Partij voor de Dieren stemmen, maar mijn kinderen hebben me naar GroenLinks bewogen. Ik vind jonge mensen belangrijker. Zelf vind ik Jesse Klaver wel een beetje glad, maar mijn kinderen vinden hem fantastisch en dat vind ik belangrijk."