Artsen willen besluit over medische isotopen
Komend jaar moet het kabinet besluiten of er een nieuwe kernreactor moet komen die de huidige onderzoeksreactor in Petten gaat vervangen. Dat stellen de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde (NVNG) en de Federatie Medisch Specialisten.
Volgens de artsenverenigingen is een snel besluit noodzakelijk om de levering van medische isotopen op korte en lange termijn zeker te stellen en daarmee de behandeling van veel kankerpatiënten.
"Als medische isotopen wegvallen, hebben we een heel groot probleem voor onze patiënten", zegt Lioe-Fee de Geus-Oei, hoogleraar Nucleaire Geneeskunde en voorzitter van de NVNG. "Het is natuurlijk niet aan ons, aan de medische professie, om te beslissen of en waar die kernreactor komt. Maar de regering moet die beslissing wel op zeer korte termijn nemen."
De reactor in Petten voorziet ongeveer een derde van de wereld van medische isotopen en is daarmee niet alleen van belang voor Nederland. "Als de productie wegvalt, kan een derde van de wereld niet rekenen op betrouwbare productie van isotopen", zegt De Geus-Oei.
In 2010 ontstond een tijdelijk internationaal tekort aan isotopen toen de kernreactor in Petten twee keer in korte tijd werd stilgelegd voor noodzakelijke reparaties.
Mankementen
Het moment waarop de onderzoeksreactor in Petten dichtgaat, staat nog niet vast. Maar net als met de motor van een auto is de verwachte levensduur van de zogenoemde hogefluxreactor in Petten te voorspellen: "De kernreactor van Petten bestaat nu al vijfenvijftig jaar en loopt aan het einde van zijn technische levensduur", zegt De Geus-Oei.
"Hoe dichter bij dat moment we komen, des te waarschijnlijker worden mankementen. Het einde kan eerder of later zijn, maar de verwachting is dat hij na 2024 ophoudt te bestaan en er is zeker zeven jaar nodig om een nieuwe reactor te bouwen", vervolgt De Geus-Oei.
"De discussie loopt weliswaar al vijf jaar, maar er is nog steeds geen definitief alternatief. Het moet de hoogste prioriteit van het kabinet worden om die knoop door te hakken."
Feit is dat een heel groot deel van onze medische isotopen hoe dan ook uit een kernreactor zal moeten blijven komen.
Hoewel de meeste isotopen dus uit Petten komen, zijn er ook andere manieren om ze te produceren. Zo zijn er in Nederland vier ziekenhuizen die de productie deels dicht bij huis organiseren, in zogenoemde cyclotrons. "Alternatieve productie met cyclotrons dekt maar een gedeelte van de productie. Een groter deel van de medische isotopen, met name die voor de therapie, kan niet in een cyclotron gemaakt worden", zegt De Geus-Oei.
Net als bij de productie in Petten ontstaat ook bij productie in cyclotrons radioactief afval, maar dan op veel kleinere schaal. In september ontdekte chipmachinemaker ASML bij toeval een manier om een medische isotoop te maken zonder radioactief afval.
"Er wordt gewerkt aan innovaties en dat is heel goed, daar moeten we vooral mee doorgaan", aldus De Geus-Oei. "Maar de innovaties gaan enerzijds niet snel genoeg om de gehele productie van Petten te ondervangen en kunnen anderzijds maar een deel van alle isotopen maken. Feit is dat een heel groot deel van onze medische isotopen hoe dan ook uit een kernreactor zal moeten blijven komen."
Patiënten
De nucleair geneeskundigen willen weten hoe de productie op korte en lange termijn verzekerd blijft en wie dat gaat doen. Volgens De Geus-Oei wordt Petten te veel geïsoleerd bekeken als businesscase en milieuvraagstuk, waarmee het op het bordje van het ministerie van Economische Zaken ligt.
De nucleair geneeskundigen willen dat minister Schippers van Volksgezondheid zich zichtbaarder in de discussie gaat mengen en duurzame beschikbaarheid zal garanderen.
"De discussie over Petten gaat al heel lang over allerlei andere zaken dan over de medische isotopen", zegt De Geus-Oei. "Maar wat niet in de discussie betrokken wordt en wat wij wel voor het voetlicht willen brengen is dat het ook over mensen gaat, over patiënten."
Werkgroep
Minister Schippers laat in een reactie weten dat er geen reden is om aan te nemen dat de Hoge Flux Reactor in Petten op korte termijn gaat sluiten. Het kabinet heeft in september ongeveer 30 miljoen euro extra in de centrale gestopt om faillissement te voorkomen en de levering van isotopen veilig te stellen.
Verder is er een werkgroep ingesteld die moet kijken naar de levering van de isotopen op lange termijn. Die onderzoekt ook of het mogelijk is ze op een andere manier te verkrijgen. Volgens Schippers is de toegang van de patiënt tot de juiste zorg het belangrijkst. Waar de medische radioisotopen worden ontwikkeld is voor haar minder relevant.
