Iraans dubbelspel in Afghanistan

Door buitenlandredacteur Esther Bootsma

Iran is volgens de VS steeds directer betrokken bij de strijd in Afghanistan. Zo zou Iran Talibanstrijders in Afghanistan trainen en wapens leveren aan de Taliban. De Amerikanen waren bang dat deze Iraanse wapens ook tegen Nederlandse militairen zouden worden gebruikt. Dit staat in Amerikaanse diplomatieke berichten die via WikiLeaks in handen zijn van de NOS.

In een ambtsbericht uit 2007 staat dat Iraniërs Talibanstrijders zouden hebben getraind op Afghaans grondgebied. Dat zou zijn gebeurd in de buurt van de Chora-vallei in Uruzgan, waar de Nederlandse militairen in dat jaar zware gevechten leverden. "Lokale leiders zeggen dat mensen die vanuit Gizab door Chora reisden, hen hebben verteld dat Iraniërs Talibanstrijders trainen in Gizab", aldus het ambtsbericht. Het district Gizab was op dat moment volledig in handen van de Taliban.

Dubbelspel

Dat Iran de Taliban zou steunen, is opmerkelijk omdat ze op religieus gebied juist gezworen vijanden zijn. Taliban zijn zeer orthodoxe soennieten, terwijl het Iraanse bewind sjiitisch is. Iran steunde zelfs de Amerikanen toen die in 2001 de Taliban verdreven uit Kabul.

Maar nu lijkt pragmatisme de boventoon te voeren bij de Iraanse leiders. Hun belangrijkste doel is de Amerikaanse invloed in buurland Afghanistan te verkleinen, en dus geldt het motto: de vijand van mijn vijand is mijn vriend. "Dubbelspel", noemt de Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates het: goede banden onderhouden met de Afghaanse regering en ondertussen de Talibanstrijders steunen.

Nederlanders

Generaal McChrystal, de vorige vorige bevelhebber van de Amerikanen in Afghanistan, zei al in mei 2009 dat Talibanstrijgers worden getraind in Iraanse trainingskampen. Daarnaast krijgen de Taliban wapens uit Iran, onder meer raketwerpers en EFP's, explosieve projectielen die grote schade kunnen aanrichten aan pantservoertuigen. Britse ISAF-troepen wisten in september 2007 een lading van deze Iraanse wapens voor de Taliban te onderscheppen. De Britse ambassadeur Eldon meldde in een toelichting dat Iran meerdere keren wapens heeft geleverd. Volgens hem onderhoudt de Iraanse revolutionaire garde een "strategische relatie" met de Taliban.

De Amerikaanse onderminister van Defensie Eric Edelman maakt zich grote zorgen over de Iraanse wapens in Afghanistan. "Al zijn het kleine aantallen, als deze effectief worden ingezet tegen een kleine bondgenoot als de Nederland, kan dat een strategisch effect hebben. Door de EFP's zijn veel Amerikanen in Irak gesneuveld", aldus het ambtsbericht.

De Iraniërs ontkennen zelfs niet langer hun steun aan de Taliban, zei de Afghaanse chef-staf Daudzai (voorheen Afghanistans ambassadeur in Iran) vorig jaar tegen de Amerikaanse ambassadeur in Kabul. "Daudzai zei dat toen hij twee jaar geleden met de Iraniërs hun steun aan de Taliban besprak, ze het volledig ontkenden. Maar het afgelopen half jaar ontkennen de Iraniërs het niet langer, ook niet hun ambassadeur in Kabul. Ze zwijgen gewoon, zei hij." Volgens hem komt dat doordat er nu teveel bewijzen zijn van wapenleveranties.

Anti-westers

Volgens de berichten heeft Iran een veel grotere invloed in Afghanistan dan enkele jaren geleden. Niet alleen via steun aan de Taliban, ook door bemoeienis met de politiek, de religie en het onderwijs probeert Iran steeds meer een anti-westers stempel te drukken.

Iran koopt bijvoorbeeld Afghaanse parlementsleden om om in debatten zware kritiek te leveren op de coalitietroepen. Volgens chef-staf Daudzai zou Iran "extra salaris" betalen aan hoge Afghaanse politici en ambtenaren. "Zelfs één of twee in het presidentieel paleis". Enkele mensen die dit geld accepteerden, zouden hun baan zijn kwijtgeraakt, "omdat je geen echte Afghaan bent als je geld aanneemt uit Iran".

Ook leidde Iran duizenden Afghaanse islamitische geestelijken op in het land. Na hun studie keren ze terug om te werken op Koranscholen in Afghanistan, maar blijven ze hun salaris uit Iran krijgen. De invloed van Iran is zelfs nog gevaarlijker dan de invloed van Pakistan, vond de vorige Afghaanse minister van Buitenlandse Zaken, Spanta. "Ik kan de rol van de mullahs niet accepteren, vooral niet van de Iraanse mullahs", zei hij in 2008 tegen de Amerikaanse ambassadeur Wood.

In een ambtsbericht van vorig jaar meldde de regering van de Verenigde Arabische Emiraten de betrokkenheid van de Iraanse Revolutionaire Garde met de Taliban. "Iran steunt de Taliban met geld en wapens, helpt de Taliban met de smokkel van drugs, en helpt de Taliban en Al Qaeda-leden met reizen." "De Iraanse inmenging heeft steeds meer doden tot gevolg", is de conclusie van de Amerikaanse onderminister Edelman. Hij vraagt de Afghaanse regering er alles aan te doen om te voorkomen dat de Iraanse steun aan de Taliban net zo gevaarlijk wordt als die in Irak.