'Stewards en stewardessen zijn geen politieagenten'
"We kunnen best een tussenstop maken in Pakistan als het nu niet klaar is met dat gevecht", roept een piloot om tijdens een vlucht waarbij passagiers met elkaar op de vuist gaan. Het is een extreem voorbeeld uit de praktijk van wat luchtvaartpersoneel kan doen tegen agressieve passagiers.
Stewardessen en stewards krijgen namelijk steeds vaker te maken met overlast en agressie in de lucht. De eerste negen maanden van 2016 kwamen daar al evenveel meldingen over binnen als in heel 2015, zo werd vanochtend bekend.
Handboeien
De vraagt rijst daardoor: wat kan het luchtvaartpersoneel daartegen doen? "Gelijk met handboeien zwaaien helpt niet om passagiers te kalmeren", zegt Annette Groeneveld van de Vereniging Nederlands Cabinepersoneel (VNC). "Stewards en stewardessen zijn geen politieagenten."
En dus komt het vooral neer op praten. "Pappen en nathouden, zorgen dat de overlastgever kalmeert", zegt Groeneveld. Het personeel krijgt speciale training voor de omgang met lastige en agressieve klanten.
Een kroegbaas kan een dronken klant nog wel de zaak uit zetten, maar op 30.000 voet hoogte is dat lastig natuurlijk.
Speciale trainingen
Een bedrijf dat zulke trainingen geeft, is Be Secure. Directeur Jerry van den Berg zegt dat in 50 tot 60 procent van alle problemen alcohol een rol speelt. Vooral op de luchthavens zou volgens hem meer gelet moeten worden op gedrag van passagiers.
Want zodra beschonken mensen aan boord zijn, kan er een probleem ontstaan. "En een kroegbaas kan een dronken klant nog wel de zaak uit zetten, maar op 30.000 voet hoogte is dat lastig natuurlijk", zegt Chris van Elswijk van VNC.
Op het vliegveld London Gatwick wordt daar beter op ingespeeld. Daar werken de uitbaters van de horeca samen met de luchtvaartmaatschappijen. "Ze signaleren zo sneller. In de horeca wordt al gewaarschuwd: 'als je teveel drinkt, kom je niet aan boord'", legt Groeneveld uit. Door dat systeem zijn er minder incidenten.
Roes uitslapen
Maar deze methode wordt nog niet toegepast op andere vliegvelden. Daar hopen luchtvaartmaatschappijen dat dronken passagiers hun roes uitslapen tijdens de vlucht. Als dat niet het geval is, kunnen ze lastig worden en in sommige gevallen werkt praten dan niet meer. Dan zijn er een aantal opties.
Aan boord van veel commerciële vliegtuigen is standaard een brief aan boord. In alle talen staat daarop dat de overlastgever zich moet beheersen of er wordt aangifte tegen hem gedaan. De piloot kan dreigen met een tussenstop om de lastige passagier te laten arresteren.
"Een forse maatregel die veel tijd kost, voor alle passagiers", zegt Groeneveld. De kosten van deze noodlanding worden gepoogd op de overlastgever te verhalen. Of dat lukt is het tweede. "Het Openbaar Ministerie in Nederland zet daar wel op in, maar het is erg afhankelijk van in welk land je neerstrijkt en welke nationaliteit de passagier heeft."
Een lastige passagier van KLM wil Transavia natuurlijk ook niet.
Wapens zijn er niet aan boord, dus handboeien zijn de laatste strohalm van stewards. Luchtvaartmaatschappij Transavia heeft tiewraps aan boord om agressieve passagiers vast te kunnen binden. "Zogenoemd restrainen komt in de praktijk gelukkig weinig voor", zegt een woordvoerder van Transavia. "Dat doen we alleen als iemand ons personeel wil slaan."
Ook heeft elke maatschappij een zwarte lijst met lastige passagiers. Die worden niet onderling gedeeld. "Het zou goed zijn als dat breder kan. Een lastige passagier van KLM wil Transavia natuurlijk ook niet", zegt Groeneveld.
Cijfers over hoe vaak deze noodgrepen worden gebruikt, willen luchtvaartmaatschappijen niet geven.