'Fransen maken puinhoop van deradicalisering'

Het is een mooie Franse zomeravond in Nice, een feestelijke avond. Het is Quatorze Juillet, de dag waarop de Fransen vrijheid, gelijkheid en broederschap vieren. Het feest wordt bruut verstoord door een moslimextremist die in Nice met een vrachtwagen inrijdt op de mensenmassa. 86 mensen komen om.

Vandaag is het precies twee maanden geleden dat de Promenade des Anglais veranderde in een bloedbad. Na de aanslag beloofde president Hollande dat hij er alles aan zou doen om moslimterrorisme te stoppen. Hij intensiveerde de bombardementen op Islamitische Staat in het Midden-Oosten, maar op nationaal niveau veranderde er bijna niets.

Als het aankomt op deradicalisering is er geen enkele coördinatie. Er is niets centraal geregeld en iedereen doet maar wat, ziet correspondent Frank Renout. Het is een lappendeken van kleine lokale initiatieven en er wordt niet geëvalueerd.

Dominique Bons had een zoon die vrolijk en vriendelijk was, Nicolas. Maar toen dook hij ineens op in een video op het internet. Met op de achtergrond een vlag van Islamitische Staat spreekt hij in de camera. "Wilt u vechten tegen God? God is groot en jij bent klein", zegt Nicolas. Dit is niet de vrolijke jongen die zijn moeder kent.

"Hij vertelde me pas achteraf dat hij zich tot de islam had bekeerd", vertelt Dominique aan correspondent Renout. Nicolas vertrok naar Syrië. "Maar dat vertellen ze je nooit. Hij zei tegen me dat hij op reis ging naar Thailand."

Nicolas is geen uitzondering in Frankrijk. Hij kwam niet in aanraking met hulpverleners en belandde niet in een deradicaliseringstraject. Zo zijn er veel Fransen. In de achterstandswijken broeit het. Zo ook in het noorden van Nice. Ronselaars voor de radicale islam misbruiken de onvrede die leeft onder jongeren.

"9000 potentieel gevaarlijke extremisten"

Hulporganisaties proberen jongeren op het rechte pad te houden en proberen radicalisering te voorkomen. Een van de organisaties in Nice die dat doen is Entr’Autres. De psychologen die daar werken praten met de jongeren en hun families.

"Als een jongere in de eerste fase van de radicalisering zit, als hij of zij een anti-westerse instelling heeft, dan kun je ze nog veranderen", zegt Amelie Boukhobza. "Maar eerlijk gezegd: als ze in de laatste fase belanden, wordt het onmogelijk om de radicalisering terug te draaien."

In heel Frankrijk lopen volgens de regering bijna negenduizend potentieel gevaarlijk moslimextremisten rond. De bedoeling is om die allemaal goed in de gaten te houden en om ze weer op het rechte pad te krijgen. Alle specialisten die Renout tot nu toe geraadpleegd heeft, zeggen dat die de-radicalisering een complete chaos is.

Geen enkele coördinatie

Senator Esther Benbassa doet onderzoek naar radicalisering. Ze bezocht onder meer een gevangenis waar moslimextremisten worden geholpen.

"Ze krijgen les in Engels, schrijven of internationale politiek. Dat is een leuke bezigheidstherapie", zegt Benbassa. "Maar kun je een moslimextremist daarmee deradicaliseren?"

In heel Frankrijk bestaan tientallen van dit soort projecten, maar iedereen doet het op een andere manier en er is geen enkele coördinatie. "Bijna al die projecten zijn amateuristisch. Frankrijk heeft geen visie op deradicalisering."

De Franse regering realiseert zich inmiddels dat er iets moet veranderen. Achter de schermen worden nu voor het eerst plannen gemaakt voor een landelijke aanpak. Dat moet aanslagen in Frankrijk in de toekomst voorkomen.