Bestaand medicijn werkt mogelijk tegen zika-virus

• 

  Rinke van den Brink

  Redacteur gezondheidszorg

Amerikaanse onderzoekers hebben een stap gezet in de zoektocht naar een medicijn tegen het zika-virus. Ze vonden enkele bestaande geneesmiddelen die actief zijn tegen het zika-virus. Het gaat onder meer om een middel dat gebruikt worden tegen lintworm, een parasiet die bij mensen en dieren voorkomt.

Dat medicijn, niclosamide, is toegelaten door de Amerikaanse Food and Drug Administration en wordt al bijna vijftig jaar voorgeschreven. Het kent weinig bijwerkingen.

De wetenschappers hebben stoffen gevonden die de vermenigvuldiging van het virus kunnen stoppen. Ze ontdekten ook middelen die beschadiging van de hersencellen van de foetus verhinderen. De werking tegen zika is alleen nog aangetoond in onderzoek in het lab. De onderzoekers publiceren hun bevindingen vandaag in Nature Medicine.

De onderzoekers gebruikten bij hun zoektocht verschillende databanken met bestaande medicijnen en middelen die in ontwikkeling zijn. In totaal screenden ze meer dan zesduizend stoffen op mogelijke toepassing tegen het zika-virus.

Stop

Niclosamide bleek in staat in menselijke cellen in het lab de vermenigvuldiging van het zika-virus te stoppen, als het een uur vóór de besmetting met het virus of maximaal vier uur erna werd toegevoegd. Hetzelfde gold voor een middel dat nog in ontwikkeling is.

De werking werd aangetoond door de activiteit te meten van een eiwit, dat volgens de onderzoekers beschouwd kan worden als graadmeter voor de antivirale activiteit tegen zika.

Bescherming

Zika zorgt voor verhoogde activiteit van een enzym dat de hersencellen kan aantasten van de foetus van een moeder die besmet is met het zika-virus. De onderzoekers vonden een aantal stoffen die de werking van dat enzym afremmen. Emricasan is volgens hen de krachtigste en meest veelbelovende van die stoffen die de hersencellen van de foetus kunnen beschermen tegen een zika-besmetting door de moeder.

De wetenschappers bestudeerden ook of de combinatie van de gevonden werkzame stoffen extra activiteit tegen het zika-virus gaven. Dat bleek het geval.

Adviezen

Mensen met lintwormen worden al tientallen jaren behandeld met niclosamide, maar het is nog niet vastgesteld of dat veilig is voor zwangere vrouwen. Dierenstudies lieten geen risico's voor zwangeren zien, maar er is nog geen onderzoek gedaan bij mensen.

De onderzoekers adviseren om het middel aan mannen en niet-zwangere vrouwen die besmet zijn met het zika-virus te geven om de vermenigvuldiging van het virus zo veel mogelijk af te remmen.

Bij zwangere vrouwen besmet met het zika-virus scharen ze zich achter de Amerikaanse Centres for Disease Control and Prevention: dan moet het risico afgewogen worden van het geven van een medicijn dat niet getest is op veiligheid voor zwangeren tegen de kans dat de zwangeren een kind krijgen met ernstige hersenafwijkingen.

Kortere weg

Het vinden van nieuwe toepassingen van bestaande medicijnen is een methode die vaak gehanteerd wordt als plotseling een zich snel verspreidende infectieziekte opduikt. Er is dan geen tijd om een nieuw geneesmiddel te ontwikkelen. Dat proces duurt minstens tien jaar.

Door te kijken of uitbreiding van de toepassing van een bestaand middel mogelijk is, kan dat proces drastisch versneld worden.