'Toots vroeg me: wat wil je weten? Ik zei: alles'

"Het was 3 mei 1988. Ik stond met een haring en een fles jonge jenever in mijn handen, want dat had hij gevraagd. Wist ik veel dat uren later mijn leven zo radicaal zou veranderen, alleen door zijn les." Tim Welvaars (64) is de enige mondharmonicaspeler die ooit les heeft gekregen van Toots Thielemans, die vandaag op 94-jarige leeftijd overleed. "Een les die ik nooit zal vergeten."

Welvaars studeerde saxofoon aan het conservatorium in Hilversum toen hij op een dag besloot om een solo op een mondharmonica te spelen. "Ik speelde wel eens mondharmonica, maar ik werkte als saxofonist. Op die dag besloot ik geheel onverwacht een solo op de mondharmonica te spelen en componist Jerry van Rooyen hoorde dat."

Van Rooyen was onder de indruk en wilde Welvaars verder helpen. "'Er is maar een iemand die jou verder kan helpen en dat is Toots', zei Jerry toen. 'Ik ga hem bellen, maar ik kan niets beloven, want lessen geeft hij nooit'", gaat Welvaars verder.

Maar een tijdje later stond hij toch voor de deur van Thielemans in Brussel. "Hij ontving me zo hartelijk. Het was echt een ongelooflijk lieve en warme man." Het tweetal liep naar Toots' werkkamer. "Daar zei hij: 'ik heb dit nog nooit eerder gedaan, ik weet niet wat ik vertellen moet. Wat wil je weten?' Ik antwoordde: 'alles'."

'Je wordt die toon'

Zo begonnen ze aan de les, die uren duurde. Welvaars zette zijn bandrecorder aan om niets te missen van wat Toots zei. Hij leerde Welvaars dingen die hij in al zijn jaren op het conservatorium nog nooit geleerd had. "Hij zei me dat ik de toon moest leren voelen door een toon tien minuten achter elkaar te spelen. 'Dan word je die toon', zei hij. Je lichaam gaat net als die toon trillen en als je die trilling voelt, dan speel je alles mooi."

Dat is volgens Welvaars ook een van de geheimen achter Toots' succes. "Het was een hele emotionele man doordat hij de tonen voelde. Daarom kon hij melodieën zo mooi maken." Ook leerde Toots hem veel combinaties van toonreeksen. "Hij leerde me combinaties die improvisatie interessant maken. Dat had ik nog nooit eerder geleerd voor de mondharmonica."

In de schemering, na urenlang technieken, combinaties en tonen te hebben doorgenomen, zette Welvaars zijn bandrecorder uit en deed hij zijn aantekeningenboek dicht. De twee namen afscheid, waarbij Toots aangaf dat Welvaars hem altijd mocht opzoeken. "Ik stapte op mijn motor en nam meteen een radicale beslissing: ik zou stoppen met de saxofoon en me volledig toe gaan leggen op de mondharmonica. Toots heeft door die ene les mijn hele leven veranderd."

Het is inmiddels 28 jaar geleden, maar er is sindsdien geen dag voorbijgegaan waarop Welvaars niet op zijn mondharmonica heeft gespeeld. "Ik verhuisde naar Frankrijk om een jaar lang elke dag acht uur lang te oefenen. Daarna verhuisde ik naar Los Angeles, waar ik ook samen met Stevie Wonder optrad."

Een van de eerste ontmoetingen met Wonder kan Welvaars zich nog goed herinneren. "Stevie zei tegen me: 'jij bent niet meer de enige die les heeft gekregen van Toots. Ik heb met hem gebeld en hij heeft me dingen uitgelegd over toonsoorten.' We hadden allebei les van de grootmeester gehad. Dat was erg speciaal."

Toots en Welvaars verloren nooit het contact. Ze zagen elkaar bij optredens in Nederland, maar ook in Amerika. "Ik kon hem altijd vragen stellen. Hij heeft me ook nog een techniek geleerd waarbij je je huig in plaats van je tong gebruikt. Een gedeelte van zijn tong raakte verlamd na een hersenbloeding, waardoor hij dit wel moest toepassen bij zijn optredens."

Twee belangrijke momenten

In al die jaren zijn Welvaars nog twee momenten goed bijgebleven. "In 1995 deed ik mee aan de Soundmixshow van Henny Huisman, als Toots natuurlijk. Ik won, en kreeg een platencontract waarmee ik drie cd's maakte. Toen ik mijn eerste cd-presentatie had in Hilversum, kwam Toots opeens spelend uit de coulissen. Hij overhandigde me mijn eerste officiële cd."

Ook Toots' 75ste verjaardag bleef Welvaars bij. "Toots' manager nodigde me uit om als enige mondharmonicaspeler naast Thielemans te spelen. Daarna mocht ik ook even solo en kwam Toots' vrouw aangerend. Zij dacht dat ze zijn optreden had gemist, omdat ik blijkbaar net zo als hij speelde. Dat was echt een compliment."

Toots' geheimen

Welvaars wil nu Thielemans' legende doorgeven. "Dat deed ik al een beetje door lessen te geven op YouTube. Maar iemand zei vandaag tegen mij: nu ben jij de enige die Toots' geheimen nog kent. En die wil ik natuurlijk niet voor me houden."