Bommen en coup brengen onzekere tijden voor Turkse economie

• 

  Lucas Waagmeester

  correspondent in Turkije

Een ongewoon beeld op de Istiklal Caddesi, de Champs Elysées van Istanbul: dichte rolluiken, houten platen voor gevels getimmerd en het publiek is dunnetjes en staart alleen wat in de etalages. Grote winkelketens en hotels sloten de afgelopen weken hun zaak aan de prestigieuze avenue.

De Istiklal is een meedogenloze spiegel van de Turkse economie: als de verkopen zelfs hier slecht gaan, dan is er iets mis. Bomaanslagen in de stad zorgden al voor een flinke dip in het toerisme. Daar kwam de mislukte coup van vorige maand overheen. "Ik heb het in vijftien jaar tijd niet zo slecht meegemaakt", zegt winkelier Mehmet.

Zijn kleine winkel hangt vol met toeristische hebbedingetjes. Petjes met de Turkse vlag, de Galata-toren als koelkastmagneet, cd's van Turkse zangers. Het zaakje zit op de beste plek van de stad. Iedere bezoeker van Istanbul komt er langs. "Ik kan de prijzen laten zakken zoveel ik wil, maar als er niemand komt, wordt er ook niks gekocht."

Mehmet heeft in de afgelopen maanden de drukste plek van de stad zien opdrogen. "In maart was er een bomexplosie verderop in de staat. Europese toeristen zijn bang voor Turkije, maar ook Turken zelf hebben geen zin meer om te winkelen."

Met die bomexplosie, midden tussen het winkelend publiek, begonnen inderdaad de problemen. Steeds als er even de hoop was dat de onrust voorbij was, kwam er een nieuwe klap. Bommen in Ankara en Istanbul, spanningen tussen de Turkse regering en Europese landen en daar bovenop de couppoging van een maand geleden.

Zuiveringen

"Die coup betekent minder vertrouwen van investeerders en consumenten. Dat gaat de economische groei verder vertragen", zegt econoom Atilla Yesilada, die verwacht dat de meeste gevolgen van de coup nog moeten komen. "De zuiveringen die aan de gang zijn, gaan ook het bedrijfsleven raken. Dat gaat het BBP van Turkije aantasten."

Hoe groot dat effect zal zijn weet niemand, zegt de econoom. "Sommige schattingen gaan uit van 4000 tot 8000 bedrijven die aangepakt gaan worden. Dat betekent serieuze schade. Maar binnen het kabinet hebben ze het over 250 bedrijven met een gezamenlijke omzet van een paar miljoen. Dat is niks. We weten het gewoon niet."

Die harde aanpak van de Gülen-beweging dreigt volgens Yesilada uit te draaien op een harde vertrouwenscrisis tussen Turkije en het Westen. En dat terwijl de Turkse economie afhankelijk is van leningen uit westerse landen. "Niemand in het Westen gelooft dat Gülen het gedaan heeft. Als president Erdogan daarover ruzie blijft maken met het Westen, zullen geld en leningen uit Turkije wegstromen."

Regels

Net als de regering is de econoom ervan overtuigd dat het Gülen-netwerk achter de mislukte coup zit. Maar met het economische beleid van Erdogan is hij het niet eens. Dat wordt steeds minder voorspelbaar, zegt hij.

"Onze rechtsstaat moet sterker, de financiële instellingen moeten onafhankelijker. Er moet economisch beleid komen dat gebaseerd is op vaste regels. Het wordt met de minuut willekeuriger en daar houden buitenlandse investeerders niet van. Turkse investeerders trouwens ook niet."

En zo ziet winkelier Mehmet zijn buren wegtrekken uit de meest populaire winkelstraat van Turkije. "De Istiklal hoort dag en nacht druk te zijn", zegt hij, wijzend naar het handjevol kopers dat langs sjokt. "Mensen kijken nu met angst naar Turkije. Maar ons Turkije is geen land om bang voor te zijn. De mensen kunnen prima komen."