Cameron: moderne Conservatief die een grote fout maakte

Toen David Cameron in 2005 werd gekozen als leider van de Britse Conservatieven werd hij de "erfgenaam van Tony Blair" genoemd. Net als de Labour-voorman was Cameron een jonge leider die zijn partij, soms tegen wil en dank, naar het politieke midden wilde dirigeren.

Vandaag treedt Cameron af na zes jaar als premier. Net als bij Blair wordt zijn premierschap gekenmerkt door een verkeerde inschatting. Tony Blair stemde in 2003 om (achteraf gebleken) verkeerde redenen in met de inval in Irak. Cameron gokte door een referendum uit te schrijven over het Britse EU-lidmaatschap, en verloor.

David Cameron (1966) is elf jaar leider van de Tories geweest. Bij zijn aantreden werd hij gezien als een nieuw soort Conservatief: jong, liberaal, sociaal geëngageerd en vooral modern.

In 2005 leek Cameron kansloos om de leider van zijn partij te worden. Hij stond aanvankelijk vierde bij de bookmakers, maar na een vlammende speech op de partijconventie, uit zijn hoofd, werd hij toch de voorman van de Conservatieven.

En hij ging het anders doen. Bij de Tories onder Cameron zou geen ruimte meer zijn voor gedram over de EU, een conflict dat de partij aan de rand van de afgrond had gebracht onder zijn voorgangers.

In plaats daarvan wilde de jonge leider zijn partij maken tot de partij van de gezondheidszorg, het milieu en de sociale hervormingen. Ten tijde van de financiële crisis in 2008 matigde Cameron zijn toon over die sociale hervormingen.

Toch liet hij het on-Conservatieve verdelen van welvaart niet helemaal los. Er moest dan wel bezuinigd worden, maar het land kon best "meer doen met minder", vond hij.

KGB

Cameron is een ver familielid van de Queen en heeft zelf nooit meer moeten doen met minder. Zijn vader was beurshandelaar, zijn moeder werkte bij justitie.

Eind jaren 70 ging Cameron naar de prestigieuze middelbare school Eton, samen met zijn latere tegenstander Boris Johnson. Na een tussenjaar (waarin de KGB hem probeerde over te halen om te spioneren voor de Sovjet-Unie) ging hij naar Oxford om filosofie, economie en politiek te studeren.

Hij werd gezien als een uitmuntende student en bemoeide zich niet met universiteitspolitiek. Volgens een vriend uit die tijd was dat omdat hij "het gewoon leuk wilde hebben". En dat had Cameron, die lid was van de Bullingdon dining club, berucht vanwege de bacchanalen, vandalisme en ander "slecht gedrag".

Na zijn studie ging hij aan de slag bij de Conservatieven, eerst als onderzoeker en na een uitstapje van enkele jaren naar een pr-bureau, als parlementariër. Dat was in 2001. Daarna rees zijn ster snel.

In 2005 werd Cameron partijleider en vijf jaar later was hij de jongste Britse premier in bijna 200 jaar. Hij was een half jaar jonger dan Tony Blair toen die in 1997 premier werd.

Bij de landelijke verkiezingen van 2010 dirigeerde Cameron zijn partij naar een winst van 97 zetels. Toch haalden de Conservatieven geen absolute meerderheid, en dus werd Camerons eerste regering een coalitieregering met de Liberal Democrats van Nick Clegg.

Die coalitie deed het beter dan menigeen had verwacht en maakte de termijn van vijf jaar vol. Het onderwijs, het uitkeringsstelsel, de pensioenen en de gezondheidszorg werden hervormd.

Homohuwelijk

Waar Cameron zelf het meest trots op was, is de legalisering van het homohuwelijk in 2014. Een aanzienlijk deel van zijn eigen partij was tegen, maar Cameron zette toch door. "Ik steun het homohuwelijk niet ondanks mijn conservatieve denkbeelden, maar juist dankzij", zei hij daarover.

Terwijl de samenwerking met de Liberal Democrats boven verwachting goed verliep, ontstond er onrust binnen de partij van Cameron. De rechtervleugel van de Conservatieven was bezorgd over de gematigde partijkoers, onder meer over het EU-lidmaatschap.

Schotland

In 2013 volgde een eerste grote politieke nederlaag voor de premier: een deel van zijn parlementariërs stemde met Labour tegen militair ingrijpen in Syrië. Een jaar later raakte Cameron Schotland bijna kwijt bij een referendum over onafhankelijkheid.

De Schotse premier had dat referendum uitgeroepen om de kwestie eens en voor altijd te tackelen, maar dat bleek ijdele hoop. Cameron greep pas op het laatste moment in, toen het 'leave'-kamp op voorsprong bleek te staan in de peilingen. Hij deed toen toezeggingen aan de nationalisten en Schotland stemde toch nog voor blijven.

Een jaar later waren er algemene verkiezingen en ook daar kwam Cameron goed weg. In de peilingen gingen Labour en de Conservatieven gelijk op, maar uiteindelijk wonnen de Conservatieven en kwam er voor het eerst sinds 1992 een volledig conservatieve regering.

Dat de Conservatieven een meerderheid behaalden, was deels te danken aan het feit dat Cameron een EU-referendum had beloofd. Met die belofte haalde hij de anti-EU-partij UKIP de wind uit de zeilen. Die partij haalde uiteindelijk een zetel.

Cameron schreef het referendum ook uit vanwege de eurosceptici in zijn eigen partij. En ondanks de verkiezingsoverwinning van Cameron, weigerde dat deel van de Conservatieven de partijleider te volgen in zijn 'remain'-campagne.

Er ontstond een sterk 'leave'-kamp binnen de Conservatieven, met zijn oude vrienden Boris Johnson en Michael Gove als belangrijkste exponenten. De campagne rond het EU-referendum mondde uit in een burgeroorlog binnen de Tories.

Cameron verloor de strijd uiteindelijk met 52 tegen 48 procent en ondanks zijn belofte om hoe dan ook aan te blijven als premier, kondigde Cameron direct zijn vertrek aan.

Na dit gezichtsverlies was zijn positie onhoudbaar geworden. Het gedram over Europa was Cameron toch fataal geworden. "Ik denk dat ik niet de kapitein moet zijn die ons land naar de volgende bestemming loodst."

Die nieuwe kapitein is Theresa May. Zij lost Cameron vandaag af als leider van de Conservatieven en van het land.