WikiLeaks: maffia Italië vrij spel
Door correspondent Andrea Vreede
In Italië heeft de georganiseerde misdaad in veel opzichten vrij spel. Dat is zo ongeveer de kern van de geheime berichten die de Amerikaanse consul in Napels in 2008 naar zijn superieuren zond. En die nu door WikiLeaks worden gepubliceerd.
J. Patrick Truhn, de Amerikaanse consul, windt er geen doekjes om. Na een bezoek aan het zuidelijke gewest Calabrië noemt hij de situatie daar ellendig en hopeloos. "Als Calabrië geen onderdeel was van Italië maar een onafhankelijke staat, zou het failliet zijn", schrijft hij.
De 'ndrangheta, de lokale maffia in Calabrië, runt wereldwijd de handel in harddrugs. De misdaadclans controleren het gebied en hebben grote delen van de economie in handen. Veel politici zijn incompetent en corrupt. Politie en justitie hebben te weinig middelen en mankracht om effectief op te treden.
De burgers ondergaan alles gelaten en maken zich vaak schuldig aan medeplichtigheid. Alleen vanuit de jongeren is weerstand tegen deze maffia te merken. Lokale bestuurders omschrijven tegenover Truhn Calabrië als "verdoemd", tenzij de nationale overheid daadkrachtig zou ingrijpen.
Geen thema
En dat is nu juist het probleem. Truhn merkt op dat de strijd tegen de maffia nauwelijks een thema was tijdens de campagne voor de parlementaire verkiezingen van 2008 (die door de coalitie van Silvio Berlusconi werden gewonnen). Italië heeft een ernstig tekort aan gevangenissen en ondanks talrijke arrestaties van vooral Siciliaanse maffiabazen bloeit de misdaad als nooit tevoren. Gedegen hervormingen van de trage en inefficiënte rechterlijke macht zijn hard nodig, aldus Truhn. Maar de nationale politiek interesseert zich niet voor de maffia.
Truhn heeft ook kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk, die volgens hem publiekelijk veel te weinig actie onderneemt tegen de maffia. Op enkele priesters na die zich wel inzetten en daarom vaak politiebescherming nodig hebben.
De consul is bezorgd over het enorme zakenimperium dat de verschillende maffia-organisaties in Italië en daarbuiten hebben opgebouwd, met naar schatting een omzet van 90 miljard euro per jaar. Dat is gelijk aan 7% van het bruto nationaal product. De maffia is betrokken bij de aanleg van snelwegen en bij de bouw van de brug over de Straat van Messina. Een project van de regering-Berlusconi dat volgens Truhns Italiaanse gesprekspartners een ware goudmijn is voor de maffia.
Spoortje hoop
In de pessimistisch getinte rapporten gloort af en toen toch een sprankje hoop. Truhn roemt de inspanningen van de werkgeversvereniging op Sicilië die ondernemers met maffiabanden probeert uit te sluiten. En organisaties van kritische consumenten die winkeliers steunen in hun weigering om beschermingsgeld aan de maffia te betalen.
De nieuwe onthullingen zorgen in de Italiaanse media niet voor veel ophef. Alsof Truhns rapporten verwoorden wat veel journalisten allang denken en schrijven. En vaak is dat ook zo.