'Als Xhaka scoort tegen Albanië, heeft hij een probleem'

Vandaag is Albanees de voertaal in Lens. Als Albanië zaterdagmiddag het EK opent tegen Zwitserland, staan er vermoedelijk vijftien spelers van Albanese komaf tussen de lijnen. Er wordt reikhalzend uitgekeken naar de broederstrijd op het middenveld tussen Granit Xhaka (Zwitserland) en Taulant Xhaka (Albanië).

Niet veel mensen hadden verwacht dat de tweekoppige adelaar van Albanië zo prominent aanwezig zou zijn op een Europees kampioenschap. Maar dat geldt niet voor Shkodran Metaj, oud-speler van FC Groningen, RKC Waalwijk, FC Emmen en drievoudig international voor Kosovo.

“Nee, dat zag ik eigenlijk wel aankomen. Dit is ook niet meer het Albanië van vijftig jaar geleden. Op de twee reservekeepers na spelen alle spelers in het buitenland.”

“Ze hebben natuurlijk op het juiste moment gepiekt in het openingsduel van de kwalificatie in Portugal”, vervolgt Metaj. Albanië won die wedstrijd verrassend dankzij een knappe volley van Bekim Balaj. En toen kwam het duel met Servië.

Drone

“De drone-wedstrijd”, grinnikt Metaj. “Dat was absurd. Ik speelde toen nog in Albanië (bij Flamurtari Vlorë, red.) en zat voor de televisie. Je moet je voorstellen hoe beladen die wedstrijd was; de meeste Albanese internationals zijn geboren in Kosovo, wie weet hoeveel van hen familie of vrienden hebben verloren in de oorlog..."

"Maar ik weet nog heel goed dat die drone het stadion kwam invliegen en het vervolgens helemaal uit de hand liep op het veld. Ik keek in Vlorë uit het raam en zag dat iedereen de straat opging: overal Albanese vlaggen, toeterende auto’s. Alsof ze die wedstrijd al gewonnen hadden.”

Die overwinning kwam er na maandenlang touwtrekken ook, maar dan wel via de groene tafel van sporttribunaal CAS. Toch doe je Albanië tekort door te stellen dat ze daar de plaatsing aan te danken hebben. In de lastige kwalificatiegroep met Portugal, Servië, Denemarken en Armenië eindigde het als tweede. En ook in de dubbele vriendschappelijke ontmoeting met Frankrijk - op 15 juni de tweede EK-tegenstander - werd niet verloren (1-0 zege thuis, 1-1 uit).

Dat heeft alles te maken met de emigratiegolf die in de jaren negentig in Albanië en vooral Kosovo op gang kwam. Zo ging dat ook met Metaj. Op vijfjarige leeftijd vertrok hij met zijn ouders uit Istok in het westen van Kosovo. Hij belandde in Nederland, waar zijn voetbaltalent tot wasdom kwam.

Telefoontje

Na zijn debuut op 2 september 2007 voor FC Groningen in de Arena tegen Ajax kreeg hij een telefoontje. “Otto Baric aan de lijn, de bondscoach van Albanië. Hij vroeg of ik belangstelling had om voor Albanië te spelen. Maar ik speelde toen nog voor Jong Oranje en dus heb ik gezegd dat ik even wilde wachten. Diezelfde week stond in alle Albanese kranten dat ik geweigerd had om voor Albanië uit te komen. Daar heb ik nog veel last van gehad.”

Metaj is niet de enige. Als Albanië zaterdag in Lens in het strijdperk treedt tegen Zwitserland, is de voertaal Albanees. Of Schwyzerdütsch. Aan de kant van Albanië zijn liefst tien selectiespelers geboren of opgegroeid in Zwitserland. Andersom telt de Zwitserse ploeg zes spelers van Albanese oorsprong. En dat zijn niet de minsten. Denk aan Xherdan Shaqiri, die tegenwoordig bij Stoke City goede sier maakt, en natuurlijk de kersverse Arsenal-aanwinst Granit Xhaka.

Broederstrijd

En zo verheugt half Europa zich al maanden op de broederstrijd op het middenveld tussen Granit en Taulant Xhaka. De eerste speelt voor Zwitserland, de ander voor Albanië.

“Dat wordt niet makkelijk voor die Zwitserse Albanezen", denkt Metaj. Natuurlijk zullen ze hun professionele plicht doen, maar in de Balkan wordt er echt anders naar gekeken. Als een van die jongens straks scoort tegen Albanië, wordt hem dat echt niet in dank afgenomen. Het is de vraag hoe zij daarmee omgaan.”

Die openingswedstrijd tegen de Zwitsers is voor Albanië cruciaal. Met een stuntje in dat duel staat de poort naar de tweede ronde opeens open.

“Er is altijd wel een verrassing op het EK. Het zou mooi zijn als dat dit keer Albanië is. De ploeg is zeker niet met de olympische gedachte naar Frankrijk gekomen. Ze willen echt naar de tweede ronde. In eigen land wordt dat nu ook verwacht. In het Albanese voetbal is totaal geen realisme; het is puur emotie.”

Afbraakvoetbal

Metaj zit zeker voor de televisie als Albanië debuteert op het hoogste podium, maar of hij dat de neutrale toeschouwer ook zou aanraden... “Albanië is een heel vervelende tegenstander om tegen te spelen. De bondscoach, de Italiaan Gianni De Biasi, speelt puur afbraakvoetbal. Altijd met een verdedigend blok van zes of zeven man en één echte aanvaller."

"Op de flanken staan dravers, die snel moeten kunnen uitbreken, maar vooral ook snel weer terug moeten zijn. Daarom vind ik het ook jammer dat de bondscoach Milot Rashica heeft laten afvallen. Die had echt wat toegevoegd."

Aanvoerder Lorik Cana is met afstand de grootste naam in de selectie. “Hij is de absolute leider van de ploeg en is twee handen op één buik met bondscoach De Biasi. Op het middenveld kan hij het niet meer belopen, maar centraal achterin is hij nog van heel veel waarde.”

Blikvangers

Cana zite inmiddels in de herfst van een fraaie carrière, die hem voerde langs clubs als Olympique Marseille, Paris Saint-Germain, Sunderland, Galatasaray en Lazio. Tegenwoordig speelt hij in Frankrijk bij Nantes, net als 'vleugeldraver' Ermir Lenjani.

Een andere grote naam is doelman Etrit Berisha. “Speelt niet voor niets bij Lazio. Hele goede lijnkeeper, maar je moet hem niet laten meevoetballen. Opvallend aan Berisha is dat hij tot zijn negentiende in Pristina, de hoofdstad van Kosovo, heeft gewoond en gewerkt. Net als Rashica heeft hij vanuit Kosovo de stap naar het Europese voetbal gezet. Dat is knap.”

Dat geldt ook Elseid Hysaj, die een sterk seizoen achter de rug heeft als rechtsback van Napoli. “Hij speelde nog bij Empoli toen hij zijn eerste wedstrijden speelde voor Albanië. Ik weet nog dat ik hem zag spelen en dacht: ‘dit is echt de slechtste back die ik ooit voor Albanië heb zien spelen.’ Hij liep de hele tijd naar voren, als een kip zonder kop."

"Toen hij vervolgens een transfer kreeg naar Napoli, dacht ik: ‘zo, die heeft wel een heel goede zaakwaarnemer.’ Maar Hysaj is gewoon een vaste waarde bij Napoli en dat zie je terug. Hij heeft juist heel veel rust aan de bal.”

Albanië of Kosovo?

Het succes van deze Albanese generatie is kwetsbaar, weet Metaj maar al te goed. Als de kwalificaties voor het WK in Rusland na de zomer beginnen, worden de Albanese talenten in Europa voor een moeilijke keuze gesteld. Albanië of Kosovo? Het zou zomaar kunnen dat de Albanese supporters over een paar jaar massaal uittrekken om Kosovo te zien.

“Dat zou kunnen", denkt Metaj, die in Lens in ieder geval een heksenketel voorspelt. "Toen ik met Kosovo tegen Senegal speelde in Zwitserland, zaten er 20.000 Kosovaren op de tribune. Geloof me, die tribunes gaan rood zien van de vlaggen tijdens de groepsfase. ”