NOS NieuwsAangepast

Vijf vragen over Zuid-Sudan

De inwoners van Zuid-Sudan gaan vanaf zondag naar de stembus om te stemmen over onafhankelijkheid. Als ze voor stemmen, zoals wordt verwacht, krijgt Afrika er een nieuw land bij.

Waarom wordt dit referendum gehouden?

Sudan is het grootste land van Afrika. De grenzen zijn ooit, net als de meeste grenzen in Afrika, lukraak door de koloniale machten bepaald. Het noorden en zuiden van Sudan verschillen hemelsbreed van elkaar. In het droge noorden wonen arabieren, in het groene zuiden wonen christenen en traditioneel gelovenden. De zuiderlingen voelen zich onderdrukt en behandeld als slaven. De regering uit het noorden werd rijk van de olie uit het zuiden, maar deed ondertussen nauwelijks iets aan ontwikkeling van het gebied. De zuiderlingen kwamen dan ook vrij snel na de onafhankelijkheid in 1956 in opstand. Ze richtten de Sudanese Volksbevrijdingsbeweging (SPLM) op en begonnen de langste burgeroorlog die Afrika ooit heeft gekend. Het verzet werd nog heviger toen in het noorden de islamitische wetgeving sharia werd ingevoerd, waar de christenen niets van moesten hebben. Met tussenpozen duurde de strijd tot 2005. Toen werd in een vredesakkoord afgesproken dat Zuid-Soedan een grote mate van autonomie kreeg, dat ze de olierijkdommen voorlopig zouden delen én dat er na vijf jaar een referendum zouden komen over onafhankelijkheid.

Wie gaan er stemmen?

Alleen de zuiderlingen mogen stemmen. In Zuid-Sudan wonen naar schatting ruim 6 miljoen mensen (in het noorden 35 miljoen). Tijdens de jarenlange burgeroorlog zijn honderdduizenden mensen uit Zuid-Sudan gevlucht. Voor het referendum zijn velen nu teruggekeerd naar hun geboortestreek. Omdat Zuid-Sudan uitgestrekt en moeilijk begaanbaar is, zal het referendum zeven dagen duren. Algemeen wordt verwacht dat de grote meerderheid voor afscheiding stemt. Maar het referendum is alleen geldig als 60 procent van de kiesgerechtigden gaat stemmen. Zuid-Sudan wordt dan op 9 juli van dit jaar onafhankelijk. .

Is Zuid-Sudan klaar voor onafhankelijkheid?

De politici in het zuiden erkennen dat hen een zware klus staat te wachten. Zuid-Sudan is zo groot als Frankrijk en Duitsland bij elkaar en een van de armste gebieden ter wereld. Het is volstrekt onontwikkeld, er zijn nauwelijks afsfaltwegen, scholen en ziekenhuizen. Honger is er nog steeds; één op de zeven kinderen sterft voor zijn vijfde levensjaar. Kortom, er valt veel werk te verrichten. Maar de meeste politici en bestuurders zijn ongeschoold en hebben alleen militaire ervaring als vrijheidsstrijders. Hun partij, de SPLM, is oppermachtig, waardoor Zuid-Sudan mogelijk een ondemocratische eenpartijstaat wordt. Nu al klinken er veel klachten over wanbestuur en corruptie. Een ander probleem is de historische rivaliteit tussen de verschillende stammen in het zuiden. Ze mogen dan éénsgezind zijn in hun afkeer van de arabieren, maar onderling vechten ze vaak bloedige conflicten uit over land en vee. Ook tijdens de burgeroorlog liep de rivaliteit zo hoog op, dat het bevrijdingsleger op een gegeven moment splitste. De regering van president Bashir wist daar handig gebruik van te maken, door groepen tegen elkaar uit te spelen. Verdeel en heers, daar is Bashir een meester in.

Zal de regering de uitslag accepteren?

President Bashir zei afgelopen zomer nog dat Sudan ondeelbaar is, maar de laatste tijd belooft hij de uitslag te zullen respecteren. Hij kan bijna niet anders, zou je zeggen. Bashir is door het Internationaal Strafhof in Den Haag aangeklaagd wegens oorlogsmisdaden in de West-Sudanese regio Darfur. Nog meer internationale woede kan hij zich moeilijk op de hals halen. Maar in eigen land staat hij onder grote kritiek, omdat hij dit referendum en dus de mogelijke afscheiding toestaat. De noorderlingen zijn bang dat ze armer zullen worden, als ze straks de olie-opbrengsten uit het zuiden mislopen. Over die olie moeten nog harde afspraken worden gemaakt als het zuiden zich inderdaad afsplitst. In een reactie op de kritiek heeft Bashir aangekondigd dat hij in het noorden een nog striktere variant van de sharia zal invoeren.

Hoe kijkt de rest van Afrika er naar?

Met een zekere vrees. Tot nu toe is er nauwelijks getornd aan de koloniale grenzen in Afrika. Veel landen zijn bang dat de opsplitsing van Sudan zal leiden tot de oprichting van nieuwe afscheidingsbewegingen elders in Afrika. Ook waarschuwen Afrikaanse media voor het ontstaan van een nieuwe burgeroorlog tussen verschillende groepen in Zuid-Sudan. Sommige Afrikaanse commentatoren geven het Westen (en dan vooral de Verenigde Staten) de schuld van de opsplitsing van Sudan, omdat christelijke organisaties de Zuid-Sudanese bevrijdingsbeweging hebben gesteund. Niet alleen vanwege solidariteit met de christenen daar, maar ook vanwege de oliewinning in Sudan, waar China de afgelopen jaren een steeds groter aandeel heeft verworven. De meeste (Afrikaanse) commentatoren roepen de wereld dan ook op de ontwikkelingen in het nieuwe land Zuid-Sudan straks goed in de gaten te houden.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl