'Risico op aanslag met nucleair materiaal zeer klein'
De kans dat er nucleair materiaal wordt ingezet bij een terroristische aanslag in Nederland, is zeer klein, zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding in antwoord op vragen van de NOS.
"De kans dat nucleair materiaal wordt ingezet als 'vuile bom' staat zeker niet op gelijke voet met het algemene dreigingsniveau", zegt een woordvoerder. "De kans is vele malen kleiner dan het type aanslagen dat we tot dusverre hebben gezien."
De woordvoerder merkt wel op dat terroristen angst kunnen zaaien met hun dreigementen. "Dat betekent niet dat dergelijke oproepen daarmee zijn gekoppeld aan een realistisch aanslagplan, terroristen weten dat ze enkel met een dreigement al veel angst aan kunnen jagen."
In België worden de kerncentrales in Doel en Tihange sinds korte tijd bewaakt door bewapende militairen. Daartoe is besloten na de vondst van een verborgen camera voor het huis van een belangrijke kernwetenschapper. Ook is vorige week, tijdens de aanslagen in Brussel, een van de Belgische kerncentrales (Tihange) uit voorzorg tijdelijk ontruimd geweest, al was er geen concrete dreiging.
Het roept de vraag op waarom de Nederlandse kerncentrale in Borssele niet door militairen bewaakt wordt. Die ligt immers hemelsbreed niet al te ver af van de Belgische kerncentrale in Doel.
Volgens hoofd nucleaire beveiliging Jan van de Capelle van de kerncentrale in Borssele is de beveiliging in zijn centrale goed op orde."Bij een kerncentrale valt eigenlijk niets te halen", zegt hij.
Symboolpolitiek
Er zijn vijf barrières opgeworpen, die voorkomen dat terroristen schade kunnen aanrichten in de kerncentrale. "Zelfs een terrorist met een bomgordel en een kalasjnikov kan niet bij de kern van de centrale komen", zegt Van de Capelle.
Dit wordt beaamd door onafhankelijke deskundigen. "De incidenten die we hebben gezien, waren geen mensen die met een bom naar binnen proberen te komen", zegt Sico van der Meer van Instituut Clingendael. "Daarom zijn zwaarbewapende militairen aan de poort van een kerncentrale eigenlijk alleen symboolpolitiek."
Hoog-verrijkt uranium
Kernenergiedeskundige Wim Turkenburg heeft wel andere zorgen. Bijvoorbeeld het feit dat in België een Syrië-strijder in een kerncentrale heeft gewerkt, en daarbij toegang had tot de meest gevoelige delen van de centrale. Inmiddels is deze man gesneuveld (zie kader).
Een ander punt van zorg is volgens Turkenburg dat nog steeds op sommige plekken in Europa met zeer hoog-verrijkt uranium wordt gewerkt. Daarmee kan eenvoudiger een zogenoemde 'vuile bom' worden gemaakt, dan met lager verrijkt uranium.
Er is al afgesproken dat installaties moeten afstappen van het gebruik van hoog-verrijkt uranium. Maar onder meer in het Belgische Mol wordt er toch nog steeds mee gewerkt. Ook in de reactor van het nucleaire instituut NRG in Petten wordt het gebruikt, voor de productie van medische isotopen.
De NCTV zegt daarover: "Na bestraling is dit materiaal alleen met gebruik van hele goede afscherming (tientallen centimeters lood) en strenge veiligheidsmaatregelen te behandelen en te verplaatsen. Dit gebeurt op zeer verantwoorde wijze."
Screening
Daarnaast is het volgens de deskundigen van belang dat medewerkers van nucleaire installaties of opslagplaatsen regelmatig worden gescreend. Volgens de NCTV worden werknemers van nucleaire installaties, die op gevoelige plekken werken, allemaal gescreend door de AIVD.
Voor anderen, bijvoorbeeld mensen die werken bij opslagplaatsen van radioactieve geneesmiddelen, geldt dat ze een Verklaring Omtrent het Gedrag of een screeningsadvies van de AIVD moeten hebben.
De afgelopen jaren is er flink geïnvesteerd in allerlei maatregelen om instellingen te beveiligen "die werken met hoogrisico chemisch, biologisch, radiologisch en/of nucleair materiaal in Nederland", zegt de NCTV. "Inhoudelijk kunnen we hier niets over zeggen, behalve dat internationale regels en tijdens de NSS gemaakte afspraken altijd uitgangspunt zijn."