65 jaar Molukkers in Nederland: een tijdelijk verblijf werd permanent
In het Molukse kamp Lunetten in Vught wordt vanavond herdacht dat precies 65 jaar geleden de eerste groep Molukkers aankwam in Nederland. In totaal kwamen in de loop der jaren ruim 12.000 Molukkers per schip aan in ons land.
De Molukkers dachten destijds dat ze hooguit een paar maanden zouden blijven om daarna terug te keren naar een eigen onafhankelijke staat op de Molukken. Hoe anders zou het lopen.
KNIL-militairen
De Molukkers kwamen in 1951 niet uit vrije wil naar Nederland, maar omdat de mannen uit de gezinnen, bijna allemaal KNIL-militairen, in een benarde situatie terecht waren gekomen. Ze hadden gevochten aan Nederlandse zijde tijdens de politionele acties en werden daarom in het inmiddels onafhankelijke Indonesië gezien als collaborateurs.
Het Indonesische leger had bovendien het gezag hersteld op de Zuid-Molukken, waar de Molukkers op 25 april 1950 hun eigen republiek hadden uitgeroepen, de RMS (Republik Maluku Selatan).
Woonoorden
De Nederlandse regering besloot de Molukse KNIL-soldaten met hun gezinnen voor hun eigen veiligheid over te brengen naar Nederland. Tijdelijk, zo was de bedoeling, want bij de onderhandelingen over onafhankelijkheid van Indonesië was bedongen dat de Molukken een vorm van zelfbeschikking zouden krijgen.
De Molukkers kwamen hier in woonoorden terecht, onder andere op het terrein van de voormalige concentratiekampen Westerbork en Vught. Ze woonden ver weg van de Nederlanders en probeerden hun leven volgens de Molukse traditie voort te zetten. In de kleine barakken, waar ze met velen dicht op elkaar woonden, stonden de koffers steeds klaar voor vertrek.
Toen duidelijk werd dat het verblijf van de Molukkers langdurig zou worden, probeerde de Nederlandse regering hen te laten integreren. Dat bleek een moeizaam proces: veel Molukkers hielden vast aan hun wens ooit terug te keren.
Bijna alle woonoorden, behalve Lunetten in Vught, werden opgeheven. De Molukkers kwamen in de jaren zestig terecht in Molukse wijken, ruim zestig in totaal verspreid over Nederland. Ze moesten een baan zoeken, maar waren meestal aangewezen op ongeschoold werk. Hun oude baan als militair kregen de mannen niet terug.
In de jaren zeventig werd Nederland opgeschrikt door een aantal gewelddadige acties van een groep Molukkers van de tweede generatie. Zij voelden zich miskend en eisten dat Nederland zich meer inzet voor hun vrije republiek op de Molukken, de RMS, zoals destijds was beloofd. Twee maal kaapten ze een trein, zoals bij De Punt in 1977, waarbij doden en gewonden vielen.
Verzoening
De acties brachten de gedroomde eigen staat niet dichterbij. Wel besefte de Nederlandse regering dat er meer aandacht nodig was voor de positie van de Molukkers en andere etnische minderheden.
De meeste Molukse jongeren van de derde generatie verzoenden zich met een toekomst in Nederland. Een ruime meerderheid van de ongeveer 45.000 Molukkers woont inmiddels buiten de Molukse wijken. Ongeveer de helft van de Molukse jongeren gaat tegenwoordig een gemengd huwelijk aan. Ze voelen nog een sterke verbondenheid met hun afkomst en met de Molukse normen en waarden.