'Paus wil hervormingen in Vaticaan, maar loopt vast'

• 

  Rop Zoutberg

  Correspondent Italië

Van buiten mag het lijken of er een revolutie aan de gang is, maar binnen de muren van het Vaticaan lukt het paus Franciscus nauwelijks om orde op zaken te stellen. Hij staat lijnrecht tegenover groepen bestuurders die van hervormingen niets willen weten en kwistig met geld omgaan. Een Italiaanse journalist die het allemaal opschreef, wordt nu vervolgd.

"Er is voor paus Franciscus nog een lange weg te gaan", stelt journalist Gianluigi Nuzzi, van wie het boek over de financiële misstanden in het Vaticaan deze week in Nederland verschijnt. "Op een deel van de boekhouding van het Vaticaan ontbreekt iedere controle. Er wordt gestolen, zowel geld als goederen, er bestaan ongekende privileges van elites. Een situatie die onhoudbaar is, maar heel moeilijk voor Franciscus om aan te pakken. Hij moet immers ook de eenheid van de kerk bewaren en breuken voorkomen."

Nuzzi berichtte eerder over misstanden binnen de Romeinse curie onder Franciscus’ voorganger Benedictus XVI, waarvoor het Vaticaan uiteindelijk diens butler vervolgde. Het lukte Nuzzi daarna opnieuw stapels documenten in handen te krijgen die een groot financieel wanbeheer binnen de curie blootleggen.

Honderden miljoenen euro's blijven onzichtbaar op rekeningen, terwijl kardinalen voor een schijntje in kolossale paleizen tot 600 vierkante meter zitten. Geld dat voor armen wordt ingezameld, verdampt in het niets. Van iedere euro die binnenkomt, gaat hooguit 20 cent naar hulpbehoeftigen. De rest verdwijnt, aldus Nuzzi.

Vervolging

Het Vaticaan wil de journalist dit keer zelf vervolgen. Niet vanwege de inhoud van zijn boek De Kruistocht, maar om de illegale manier waarop Nuzzi aan zijn materiaal zou zijn gekomen.

Ook een andere journalist wordt in het proces vervolgd, evenals een priester die documenten aan Nuzzi zou hebben gelekt.

Hoogst ongelukkig met de onthullingen is ook monseigneur Karel Kasteel, een hooggeplaatste Nederlandse priester binnen de Romeinse curie. Nuzzi citeert Kasteel in zijn boek als een van de houders van een verdachte bankrekening, die op last van een onderzoekscommissie van paus Franciscus werd geblokkeerd.

Kasteel blijft ontkennen dat hij de bewuste rekening bij de Vaticaanse bank IOR had. "Ik heb in de jaren waarin ik zeven pausen heb gediend nooit dit soort problemen gehad", zegt Kasteel tegenover de NOS. "Ik heb daar nooit een rekening gehad! En zo staan er heel veel dingen in het boek die niet kloppen. Het is met modder slingeren, schandelijk, gelogen. Het is gewoon oneerlijk. Dit klopt niet! Je kunt geen rekening blokkeren die niet bestaat. Als ik een fout had gemaakt was ik de eerste geweest die te erkennen."

Kasteel begon zelf geen proces tegen Nuzzi, omdat hij vermoedt dat de zaak uiteindelijk wel wordt vergeten, zo zegt de priester. "Deze meneer is totaal onbetrouwbaar. Hij heeft geen idee wat nu wel of niet betrouwbare informatie is. Hij heeft alleen maar heel veel geld met zijn boek verdiend."

Het kan zijn dat iemand de naam van Kasteel misbruikte, weerlegt Nuzzi de beschuldigingen van de Nederlandse priester. "Maar is dat niet zo, dan blijft het vreemd dat hij niets meer weet van een rekening die hij bij de Vaticaanse bank had. Geen van de andere mensen die ik citeer ontkende dat ze er een bankrekening hadden."

Nuzzi: "Er is een gezegde in het Vaticaan: 'De paus spreekt vanaf het balkon, maar binnen gaat alles onveranderd verder'. Paus Franciscus is in die zin een revolutie begonnen, al kunnen we de gevolgen daarvan nog niet goed zien."

"Hij detecteerde een miljard euro die aan de boekhouding is ontsnapt en dat staat haaks op de boodschap die de paus wil verkondigen. Mijn bronnen wilden uiteindelijk hetzelfde: de mentaliteit van het Vaticaan veranderen; de waarheid aan het licht brengen."