Een groep Argentijnse artsen en een Braziliaanse organisatie voor publieke gezondheidszorg suggereren in twee afzonderlijke rapporten dat niet het zika-virus maar insecticiden tegen muggen microcefalie (kleine hoofdjes) veroorzaken bij baby's.
De Argentijnen schrijven in hun rapport dat in de gebieden waar de meeste gevallen van microcefalie gemeld zijn, al anderhalf jaar een nieuw insecticide in gebruik is. Dat middel, pyriproxifen, wordt toegevoegd aan het water in drinkwaterreservoirs om muggenlarven te doden.
In Colombia is bij bijna 3.200 zwangere vrouwen een besmetting vastgesteld met het zika-virus. Anders dan in Brazilië heeft geen van die vrouwen een baby waarbij microcefalie of andere ernstige hersenaandoeningen zijn geconstateerd.
In Colombia wordt geen pyriproxifen toegevoegd aan water in drinkwaterreservoirs, in Brazilië wel.
Microcefalie betekent dat een baby een kleine schedel heeft. Dat hoeft niet per se een afwijking te zijn. Sommige kinderen worden geboren met een kleine schedel die daarna gewoon uitgroeit. In Nederland heeft 1 op de 1.300 geboren baby's microcefalie. Dat zijn er 250 tot 300 per jaar. "Een deel daarvan heeft microcefalie door onderliggende aandoeningen", zegt Jaap van Dissel, directeur van het Centrum voor Infectieziektenbestrijding (CIB) van het RIVM. Brazilië meldde vóór deze golf jaarlijks 150 gevallen van microcefalie. Dat lijkt een onderschatting. Er zijn in Brazilië jaarlijks ongeveer 2,8 miljoen geboorten. Met 1 geval van microcefalie op elke 1.300 geboorten kom je op meer dan 3.600 gevallen. Volgens de laatste cijfers van het Braziliaanse ministerie van Volksgezondheid zijn er nu 462 gevallen van microcefalie of andere ernstige hersenaandoeningen in het laboratorium bevestigd. In 41 gevallen is er volgens de Brazilianen een verband met zika. Verder zijn 3.852 meldingen van microcefalie in onderzoek.
Drinkwater
Pyriproxifen wordt in de zwaarst getroffen deelstaat, Pernambuco in Noordoost-Brazilië, toegevoegd aan de drinkwaterreservoirs. De Aedes aegypti muggen die zika en andere virussen verspreiden komen daar op grote schaal voor.
In het tweede rapport eisen artsen van de Braziliaanse artsenorganisatie ABRASCO dat er onderzoek gedaan wordt naar een mogelijk verband tussen microcefalie en het gebruik van pyriproxifen.
Onderzoek
In Pernambuco zijn tot eind vorige maand zeker 49 baby's door hersenafwijkingen overleden. Slechts in vijf gevallen werd het zika-virus aangetroffen in de overleden baby's.
Dat maakt het volgens de artsen van ABRASCO des te urgenter om onderzoek te doen. Tegelijk eisen de ze dat onmiddellijk gestopt wordt met het toevoegen van pyriproxifen en vergelijkbare bestrijdingsmiddelen aan drinkwater.
Armoede
De ABRASCO-artsen zijn voor structurele maatregelen om de verspreiding van virussen als zika, dengue en chikungunya aan te pakken. Feitelijk gaat het om armoedebestrijding: het tekort aan huizen, banen, onderwijs en gezondheidszorg moet aangepakt. worden. Er moeten in de armste gebieden een systeem van waterleidingen aangelegd worden en een rioleringssysteem.
Sproeien met bestrijdingsmiddelen kan volgens de artsen soms zinvol zijn, vooral als de temperaturen dalen. Beneden de 23 graden planten de muggen zich niet voort. Het heeft dus zin muggen massaal te bestrijden als dat gebeurt.