'Mentale voorbereiding aardbevingen in Groningen moet beter'

• Rienk Kamer

  Verslaggever

Ze maakt kans uitgeroepen te worden tot Groninger van het Jaar 2015. Niet dat het een vrolijk jaar was voor Annemarie Heite, die als gedupeerde dit jaar vaak in het nieuws was met de aardbevingen in haar provincie.

Na jarenlange moeizame onderhandelingen met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ging vorige maand de kogel door de kerk. Haar kop-hals-romp-boerderij uit 1837 wordt gesloopt. "Het was een heel zwaar jaar", zegt ze.

De typisch Groningse boerderij van Heite in Bedum, een dorpje tien minuten rijden van de stad Groningen, staat al een tijd in houten stutten. "Kijk, die gaat ook al kapot", zegt ze, wijzend naar één van de balken. Ze loopt samen met professor Manuel Sintubin van de Katholieke Universiteit Leuven om haar huis. Sintubin is hoogleraar geodynamica en onderzoekt de bewegingen in de ondergrond.

De aardwetenschapper kijkt vol verbazing naar de bolle buitenmuren en de vele scheuren, waarvan sommigen dwars door de bakstenen heen lopen. "Daar is heel veel kracht voor nodig", constateert hij. De bevingen en de bodemdaling scheuren de boerderij als het ware uit elkaar.

Binnen is daar weinig van te zien. Hier en daar zijn wat scheuren, maar verder vindt Sintubin het er goed uitzien. Toch is Heite al bezig afscheid te nemen van het huis dat zij en haar man in 2011 kochten. "Normaal gesproken heb ik veel meer kerstspulletjes in huis, maar daar heb ik dit jaar geen zin in."

De sloop doet pijn. "We hebben gekozen om in een oude boerderij te wonen in plaats van een nieuw huis. Maar als we naar de rechter stappen, omdat we vinden dat dit ons geen recht doet, zijn we vijf, zes jaar verder en gaan de kinderen het huis uit. Zo willen we de komende jaren niet leven."

'Blijf rekening houden met bevingen'

De professor bekijkt het allemaal met veel interesse. Hij wordt gezien als één van de meest onafhankelijke aardbevingsdeskundigen in België en Nederland. Sintubin leest zoveel mogelijk alle onderzoeksrapporten die over de Groningse aardbevingen verschijnen. Hij concludeert dat de hoeveelheid gas die gewonnen wordt, er eigenlijk niet zoveel toe doet.

Groningers moeten de komende tientallen jaren rekening blijven houden met aardbevingen, zegt hij. "Als er minder gewonnen wordt, neemt de kans daarop wel af. Maar aardbevingen, ook zwaardere, blijven mogelijk."

Alleen het versterken van de gebouwen in het aardbevingsgebied is volgens Sintubin niet voldoende. De Groningers moeten zich ook mentaal voorbereiden op die grote klap. "En dan denk ik aan educatie, om te beginnen op de scholen. Zodat de kinderen weten wat ze moeten doen bij een zware beving."

Iedereen heeft bij een aardbeving de neiging om naar buiten te rennen, terwijl het beter is om bijvoorbeeld onder een tafel te kruipen. "Bewustmaking is een zeer belangrijk gegeven. Het is inherent aan aardbevingsgebieden zoals Californië en Japan. Het maakt een wereld van verschil als je op een rationele en voorbereide manier naar dat gevaar kijkt."

Annemarie Heite vindt het een eerlijk verhaal van de hoogleraar. Toch blijft ze van mening dat de gaskraan verder dicht moet, want dan neemt het aantal bevingen in elk geval af. "De NAM dacht dat het effect van het dichtdraaien van die gaskraan drie tot vier jaar zou duren. Het blijkt nu binnen een half jaar al hele positieve effecten te hebben."

Maar voor haar huis komt die kennis dus te laat.