'Geld en familie is een explosief mengsel'
"Geld en familie is een explosief mengsel", reageert familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt op het sombere beeld dat oprijst uit de cijfers van de Familiemonitor, een jaarlijks onderzoek door het Netwerk van Notarissen onder 1700 mensen.
Daaruit blijkt niet alleen dat bijna de helft van alle Nederlanders geen contact meer heeft met één of meerdere familieleden en dat 21 procent zonder de familie de kerstdagen doorbrengt, maar ook dat 13 procent overweegt de kinderen te onterven en dat slechts 9 procent bereid is om zijn of haar ouders in huis te nemen.
De oogappel
Van den Eerenbeemt heeft geen verklaring voor het feit dat het aantal mensen dat geen contact meer met de familie heeft, het afgelopen jaar met 9 procent is gestegen. Ze zet ook wat vraagtekens bij de cijfers, omdat ze dit beeld niet helemaal herkent. Uit onderzoek dat zij in 2007 deed, onder de titel 'Wie krijgt de gouden armband van moeder?', blijkt inderdaad dat een kwart van de mensen na de afwikkeling van de erfenis met ruzie uit elkaar gaat, maar ook dat bij een kwart van de mensen de relatie met de familie er na de erfenis juist beter op wordt.
"Een erfenis is de verrekening van de liefde", zegt Van den Eerenbeemt. "De oogappel krijgt dan opeens te horen: jij had pap, nu wil ik zijn pen." Familievetes gaan volgens haar vaak over geld, maar nog veel vaker over de boedel, omdat die niet zo makkelijk te verdelen is.
Voor iedereen die geld leent van of aan familieleden, volgens de Familiemonitor doet 25 procent dat, heeft ze een tip: geef liever een schenking dan een lening. "En als je toch een lening overweegt, leg het dan helemaal vast bij de notaris."
Breken kan niet
De familietherapeute is zo ontdaan van de nieuwe cijfers dat ze zelf nieuw onderzoek wil gaan doen onder een grotere groep Nederlanders. In de loop van de jaren is het Van den Eerenbeemt steeds duidelijker geworden dat kinderen voorgoed beschadigd worden als ze worden onterfd, en dat zoiets zelfs doorwerkt in de volgende generatie.
Onlangs heeft ze les gegeven op de opleiding 'Nalatenschap Mediation' en heeft de aanwezige notarissen op het hart gedrukt om hun cliënten voor zo'n beslissing 24 uur verplichte bedenktijd te geven. "Ook al zijn mensen woedend op elkaar, het verlangen naar verzoening met de familie blijft altijd. Onderbreken kan wel, breken kan niet."
De echtgenoot van Van den Eerenbeemt heeft trouwens iets bedacht om ruzie in het eigen gezin te voorkomen: de roulerende collectie. De kinderen van de gezinstherapeute mogen ieder jaar loten welk kunstwerk het komend jaar bij wie thuis komt te hangen of te staan. Dat is ook testamentair vastgelegd. En het idee heeft volgens haar al veel navolgers.