Eerste 'dierlijke Body Worlds' in Nederland

• Lambert Teuwissen

  Redacteur

Anatoom Gunther von Hagens liet kleine stukjes huid zitten aan de buitenkant van zijn dierenplastinaten. De lippen van een gorilla, de oren van een olifant, een verenbos bij een struisvogel en ga zo maar door. "Dat doen we omdat mensen anders denken dat de dieren niet echt zijn, en dat zijn ze wel", zegt zijn echtgenoot Angelina Whalley. Ze is de curator van de tentoonstelling Animal Inside Out, die vanaf zaterdag in het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden te zien is.

Von Hagens is bekend van zijn menselijke preparaten, te zien op de Body Worlds-tentoonstellingen waarmee hij sinds 1995 de wereld rondtrekt. Hij ontwikkelde een speciaal proces waarmee lichaamsvocht in dode lichamen vervangen kan worden door plastic. Zo wordt het ontbindingsproces gestaakt en zijn de lichamen tentoon te stellen.

Grote dieren

In Leeuwarden zijn tientallen preparaten te zien, waaronder een enorme beer, een giraf die hoog boven de bezoekers uittorent en een haai waarvan alle bloedvaten felrood zijn gemaakt om de bloedsomloop zichtbaar te maken. Topstuk is de olifant Samba van 6 bij 3,5 meter groot.

Whalley vertelt dat de olifant aan een hartkwaal is doodgegaan. Een natuurlijke oorzaak dus, net zoals de andere dieren in de tentoonstelling. "Er zijn geen dieren gedood voor deze tentoonstelling. We hebben contacten met dierentuinen die ons de dieren geven als ze doodgaan, maar we krijgen ook geregeld kadavers aangeboden van particuliere donateurs. We grijpen elke kans aan."

Voor Whalley is de tentoonstelling een logisch vervolg op de menselijke variant, waar ook al enkele dieren te zien waren. "Ik merkte dat de dierenplastinaten die we daar hadden staan heel populair waren. Mensen wilden hun eigen anatomie vergelijken met die van dieren."

Dat is dan ook precies wat Whalley beoogt met de tentoonstelling. "Het is fascinerend om te zien hoe gelijk we zijn onder onze huid. Net als dieren hebben we een skelet nodig, een zenuwstelsel, spijsvertering. Toch verschilt het ook weer allemaal, omdat het is aangepast aan hun specifieke omstandigheden."

Mysterieuze sfeer

De tentoonstelling trekt al vijf jaar de wereld rond en is nu voor het eerst in Nederland te zien. Na onder meer Wenen, Londen en Chicago valt het op dat er voor Leeuwarden is gekozen.

Dat de stad binnenkort culturele hoofdstad van Europa is, hielp mee anatoom Von Hagens te overtuigen. Hij wilde zelfs door de vingers zien dat er in het monumentale pand iets minder ruimte is voor de tentoonstelling dan normaal: 700 vierkante meter in plaats van 1000. Om tot die oppervlakte te komen moest het museum het grote atrium helemaal met doeken verduisteren, om de mysterieuze sfeer te krijgen die Von Hagens wil.

Von Hagens mocht dan zijn eisen hebben, voor het museum in de stad van Us Mem (Fries voor 'onze moeder') mocht één dier niet ontbreken: een koe. "Ze wilden hem eerst weglaten", vertelt Ellen Roetman van het Natuurmuseum. "Maar toen zeiden we: dit is Friesland, een koe moet."

Verlanglijstje

Whalley zelf heeft geen dieren meer op haar verlanglijstje staan om toe te voegen, zegt ze. Volgens haar voegt elk dier iets unieks toe, van de octopus tot de berggeit. "Maar als u het aan mijn man vraagt, zal hij zeggen: een blauwe vinvis", lacht ze, om er meteen aan toe te voegen hoe moeilijk dat zal zijn.

"Voor de olifant moest alles op maat gemaakt worden: een grotere tank, een speciale kraan en tienduizenden liters vloeistof", zegt Whalley. "We waren meer dan 60.000 manuren kwijt en 3 miljoen euro. Omdat ik ook de financiën beheer, hoop ik dat die droom van een vinvis niet uitkomt."