'Vluchtelingencrisis is een schande voor de Arabieren'

"Voordat de wereld zich moet schamen, moeten wij dat eerst doen", zei een geëmotioneerde Egyptische nieuwslezer live op televisie over de crisis met Syrische vluchtelingen. "Het gaat om ons vlees en bloed. Wat er met het Syrische volk gebeurt, is een schande voor de Arabieren."

De presentator is geen roepende in de woestijn. In de Arabische wereld zwelt de kritiek aan op de landen in de regio die geen vluchtelingen opvangen. Niet op de directe buurlanden van Syrië, waar miljoenen vluchtelingen zijn ondergebracht. Ook niet op Europa, dat enorm worstelt met de opvang van nog eens honderdduizenden Syriërs.

De kritiek richt zich op de steenrijke oliestaten in de Golf, waar de deur voor Syrische vluchtelingen nagenoeg gesloten blijft.

Sociale media

Vooral op sociale media is de laatste weken goed te zien dat veel Arabieren zich daarvoor schamen. Leiders van de Golfstaten worden opgeroepen meer te doen voor vluchtelingenopvang. Dat gebeurt ook met spotprenten.

Hashtags als #Syriërs_opvangen_is_een_Golfplicht worden veel gebruikt. De Saoedische beroemde geestelijke Aaidh al-Qarni, die in Europa overigens niet onomstreden is, twitterde na een bootramp dat "200 Syriërs zijn verdronken in het water omdat wij zijn verdronken in desinteresse en onverschilligheid". Met 'wij' doelt hij op de islamitische wereld. Het bericht werd ruim 5000 keer gedeeld.

Een andere twitteraar plaatste een korte video van Syrische vluchtelingen in de Middellandse Zee met de tekst: "Er komt een dag dat we onze kinderen vertellen over onze vlucht naar Europa en hoe duizenden Syriërs zijn verdronken. We zullen hen vertellen dat de Arabische en islamitische landen dichterbij waren, maar dat zij de deur voor ons gezicht dichtgooiden."

Weer een ander schreef: "Het is waarschijnlijker dat Mercurius en Mars iets doen voor de Syriërs, dan dat de Golfstaten hun handen uitsteken."

Waarom?

De Golfstaten zijn zo huiverig om vluchtelingen op te vangen, omdat ze veel waarde hechten aan de politieke stabiliteit binnen hun grenzen. Er bestaat een diepe angst voor een infiltratie van sympathisanten van de Syrische president Assad, een bondgenoot van het sjiitische Iran, de aartsrivaal van de soennitische Golfregio.

Ook zou de toestroom van Syrische vluchtelingen de uitgekiende demografische balans van de Golfstaten bedreigen. In bijvoorbeeld Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten is slechts 10 procent van de bevolking afkomstig uit die landen zelf. De overgrote meerderheid bestaat uit gastarbeiders. Buitenlanders kunnen er alleen wonen als ze een voltijdbaan hebben en hun verblijf is strikt tijdelijk.

Om die reden is de komst van duizenden Syriërs tegelijk zonder toekomstperspectief en garantie voor terugkeer een gevoelig punt voor de Golfstaten. Dat betekent dus dat sinds het uitbreken van de oorlog slechts enkele honderden vluchtelingen hun heil konden zoeken in de Golfregio.

Veel geld

Het is niet zo dat de Golfstaten helemaal niets doen. Ze doneren bijvoorbeeld geld voor opvang: veel geld zelfs, ruim 800 miljoen euro. Dat geld komt van particuliere donaties en liefdadigheidsinstellingen. Ook staan veel medewerkers van nationale industriebedrijven, bijvoorbeeld Qatar Petroleum, vrijwillig een deel van hun salaris af ten behoeve van Syrische vluchtelingen.

Maar alleen het doneren van geld voor opvangkampen en voedsel is niet genoeg om het huidige vluchtelingenprobleem het hoofd te bieden. De Syriërs moeten ergens heen. Zolang de Golfstaten de deuren gesloten houden, zal de kritiek aanhouden.