Dementie voorkomen: 'bewegen, hersens uitdagen en niet roken'

Hoe kun je het risico op dementie verminderen? Wat in ieder geval helpt volgens onderzoek van het Erasmus MC: niet roken en op je cholesterol letten. Maar er zijn meer risicofactoren, zegt onderzoeker Arfan Ikram.

De laatste decennia heeft het onderzoeksteam een verschuiving gezien. "In de jaren negentig zag je dat roken en cholesterol een belangrijke rol speelden. Nu zijn die twee minder van invloed. Dat komt doordat die factoren veel beter zijn aangepakt. Het roken is drastisch afgenomen en cholesterol kunnen we veel beter controleren met cholesterolverlagers."

Hersens prikkelen

Tegenwoordig is hoge bloeddruk een belangrijke boosdoener. "Dus daar moeten we ons op focussen. Dementie is een verzamelnaam van verschillende ziekten. Een bekende oorzaak is de ophoping van eiwitten in de hersenen. Daarbij is steeds meer duidelijk geworden dat de kleine bloedvaten een heel belangrijke rol spelen. De schade daaraan draagt bij aan dementie. En de risicofactoren die wij hebben onderzocht lijken vooral invloed te hebben op die kleine bloedvaten."

Hoge bloeddruk is onder meer te voorkomen door niet te zout te eten en voldoende te bewegen. Maar ook je best doen op school is belangrijk, zegt Ikram. "Als je je hersens in je jonge jaren prikkelt en uitdaagt, vormen ze een bepaalde reserve die later in het leven beschermt tegen het dementieproces."

Genetische factoren

In de meeste gevallen helpen al die preventieve maatregelen uiteindelijk niet, want dementie is vaak erfelijk. "Wij stellen vast dat het voor dertig procent vermijdbaar is. Dat betekent dat het voor zeventig procent om andere risicofactoren gaat. Dat kunnen factoren zijn die wel vermijdbaar zijn maar die nog niet zijn ontdekt, of genetische factoren."

Voor de dertig procent van de gevallen die wel is te voorkomen, zou er volgens Ikram meer moeten gebeuren. "Dus dat is een kwestie van die maatregelen toepassen en beter voorlichten."

'Zo vroeg mogelijk beginnen'

Marco Blom van Alzheimer Nederland is blij met het nieuwe onderzoek. "Er waren al meer onderzoeken die in deze richting gaan, maar dit onderzoek geeft heel duidelijke maatregelen die je kunt nemen. We moeten alle zeilen bijzetten om het aantal mensen met dementie niet zo snel te laten stijgen."

Preventieve maatregelen hebben het meeste effect als mensen er vroeg mee beginnen. "De beste tijd om te beginnen is zo vroeg mogelijk. Het is natuurlijk het beste om te voorkomen dat je een hoge bloeddruk krijgt. Maar als je die al hebt, kun je er ook voor zorgen dat je die goed behandelt," stelt Blom. "Datzelfde geldt voor roken. Beter is om er helemaal niet aan te beginnen, maar het helpt ook al om er op tijd mee te stoppen."