'Migratie is in Mali religie geworden'

Er is geen land in Afrika waar zoveel mensen wegtrekken als uit het straatarme Mali. In 2014 kwamen van de ruim 140.000 migranten die via Libië naar Italië kwamen bijna 10.000 uit Mali. Het land is een kruispunt van smokkelroutes richting Europa.

Maar de grote migrantenstroom gaat veel verder terug. In 2008 opende in de hoofdstad Bamako een migratiecentrum om economische migranten beter voor te lichten over de mogelijkheden en vooral de beperkingen van een migrantenbestaan in Europa. Voor de val van het regime van dictator Muammar Kadhafi was de grens van Libië naar Europa nog bijna waterdicht en zochten migranten zuidelijker routes of ze vonden werk in Libië zelf.

De regio waar de meeste jonge bewoners wegtrekken is Kayes. Correspondent Koert Lindijer bezoekt daar het dorpje Ségala, waar hij in het gemeentehuis vrolijk wordt begroet door de oude burgemeester. Hij vertelt dat vóór de onafhankelijkheid in 1960 de trek naar Europa al begon. Van de 16 tot 18 miljoen Malinezen woont een kwart in het buitenland, vooral in Frankrijk.

Zij sturen geld of brengen het mee terug naar Mali en dat is terug te zien in Ségala. Voor een groot deel is het dorp ervan afhankelijk. "Als er een woord zou zijn dat nog sterker is dan belangrijk, dan zou ik het gebruiken. Migratie is voor ons een religie geworden", vertelt de burgemeester.

In het dorp is het migrantengeld op verschillende plaatsen zichtbaar. Lindijer: "Een brug, een school, een prachtige moskee in het verder groezelige, vieze dorpje, en een waterput met een waterinstallatie. Het is allemaal betaald met migrantengeld."

Twee Mercedessen

Lindijer ontmoet een migrant die na 44 jaar terugkeerde naar Mali. "Op zijn erf staan twee Mercedessen, een Toyota, een generator, een ezel, veel vrouwen en kinderen en een schotel voor satelliettelevisie." Hij investeerde in een ijsfabriekje. Moussa Fonana vertelt dat hij destijds illegaal immigreerde, door een Ghanees paspoort te kopen. Zo kwam hij in Frankrijk.

Toch raadt hij de jeugd die nu zonder werk zit niet aan om de illegale weg door de woestijn en over zee te riskeren. "We hebben het nog steeds nodig, we zijn nog steeds arm in Mali, maar neem niet die route, het is veel te gevaarlijk."

Huis in brand

In een dorp verderop trokken door armoede de afgelopen jaren 200 jongeren weg. Bij een gezondheidscentrum dat ook is opgezet met migrantengeld, vertelt een medewerker dat veel jongeren het gevaar van de reis op de koop toe nemen, omdat ze geen alternatief hebben, er is simpelweg geen werk voor ze.

Hij begrijpt dat veel Europeanen de grote stroom migranten beu zijn. "Gelooft u mij, iedereen hier zou het liefst thuis blijven. Maar als je huis in brand staat ga je toch echt weg. Ondanks dat we weten dat het bestaan in Europa ook moeilijk is, is het de enige optie."