'Ik haal mensen uit de hel en breng ze naar de hemel'
Door correspondent Lucas Waagmeester
Hij is de ontbrekende schakel in het immense verhaal over vluchtelingen die Europa proberen te bereiken. De oorlog, de hekken langs de grens, de boten, de kustwacht, de kampen, we zien het allemaal. Maar de mannen die de illegale overtocht regelen, komen zelden in beeld.
“Ik help mensen, ze zijn verschrikkelijk blij met wat ik doe,” zegt mensensmokkelaar Muhammed in Mersin, een havenstad in het zuiden van Turkije.
Het gebeurt allemaal diep in de nacht. Om twee, drie uur, als de stad slaapt. Het smokkelen van mensen moet ongezien gebeuren. Net als een interview met een smokkelaar. “Als ik gepakt word, ga ik de rest van mijn leven de gevangenis in”, zegt Muhammed.
Als Europa de grens open zou gooien, was dit allemaal niet nodig.
We spreken elkaar op een slecht verlichte boulevard buiten het centrum van Mersin. Muhammed is zenuwachtig. Hij rookt sigaret na sigaret. Maar hij wil het verhaal vertellen, want de beeldvorming klopt niet, vindt hij. “Jullie noemen dit maffia. Maar ik haal mensen uit de hel en breng ze naar de hemel.”
Geen misdaad
Toch heeft de werkwijze veel weg van georganiseerde misdaad. Muhammed werkt in een team van vijftien man. Zelf is hij de Syriër die contacten legt met ‘de klanten’, zoals hij ze noemt. “Ik spreek de taal van de mensen die willen vluchten. Ons team bestaat verder uit Turken. En mijn baas, die zit in Italië. Ik heb hem nog nooit ontmoet.”
Dat er mensen omkomen tijdens de overtocht maakt het nog geen misdaad, vindt Muhammed. “Als Europa de grens open zou gooien, was dit allemaal niet nodig. Mensen verdrinken in zee, omdat ze echt geen andere keus hebben. Syrië is een zeer duistere plek. Waar moeten onze mensen anders naartoe?”
Risico
Muhammed vindt zijn werk dus een humanitaire daad. Door de smokkelaars hebben mensen tenminste een kans. Maar hoe zit het dan met die 6000 dollar die zijn ‘klanten’ moeten betalen voor de overtocht? Is dat niet gewoon misbruik maken van het leed en de nood waarin mensen verkeren?
Ook daarop heeft Muhammed een antwoord: “Er werken heel veel mensen aan zo’n overtocht. Het schip moet gevaren worden, dat is levensgevaarlijk. En illegaal, we riskeren een zware straf. Als je alle risico’s optelt, is het helemaal niet zo veel geld.”
Ongeveer eens per maand heeft Muhammed genoeg mensen bij elkaar om een nieuwe overtocht te wagen. “We gaan pas als we een paar honderd mensen bij elkaar hebben. Die nemen we vanuit Mersin in kleine bootjes mee naar een groot schip dat in internationale wateren ligt.” Op dat schip gaat het dan naar Italië.
Het is een reis van een kleine week. Zwaar, en gevaarlijk. Soms zelfs dodelijk. Muhammed: “Ik vind het verschrikkelijk als er mensen omkomen. Maar als ze het halen, en ik hoor dat ze veilig Europa hebben bereikt, dan voel ik me goed.”