WHO erkent traagheid bij ebola-epidemie

• Hans Brom

  Buitenlandredacteur

De wereldgezondheidsorganisatie WHO erkent dat een internationaal alarm over de ebola-uitbraak in West-Afrika te laat is afgegeven.

De kwam onder meer door het onvoorspelbare verloop van de epidemie, het ontbreken van actuele informatie en gebrek aan ervaring met ebola, zegt de WHO.

Pas vorige zomer kwam het hoge woord eruit. Toen kwam vanuit het hoofdkwartier in Genève het bericht dat de zeer besmettelijke en vrijwel altijd dodelijke ziekte een grote bedreiging zou worden voor de landen in Westelijk Afrika, en eigenlijk voor de hele internationale gemeenschap.

Dat was zeker twee maanden nadat binnen de WHO al duidelijk was geworden dat er een humanitaire ramp aan het ontstaan was. Intern werd toen al gesproken over het uitroepen van een internationaal alarm. Maar daartoe werd toen niet besloten.

Niet adequaat

Waarom pakte de gerenommeerde VN-organisatie pas zo laat zijn verantwoordelijkheid? Dat die traagheid mensenlevens heeft gekost, staat wel vast. Maar hoeveel is niet te zeggen.

Onderzoek van het Amerikaanse persbureau AP bracht het verhaal aan het licht dat de WHO niet adequaat reageerde op het uitbreken van de ebola-epidemie in landen als Liberia, Guinee en Sierra Leone.

De WHO zegt nu dat daar een aantal redenen voor waren.

Zo was de organisatie bang dat ze zich de woede van de getroffen landen op de hals zou halen. Die reageren nog altijd gepikeerd als het Westen zich bemoeit met zaken die ze zelf willen regelen.

Ook was de WHO beducht voor de economische gevolgen die een internationaal alarm zou hebben. Maar die economische gevolgen waren er evengoed wel, alleen een paar maanden later.

Winkels en bedrijven gingen dicht of draaiden op halve kracht. Vervoer en verkeer werden platgelegd en mensen meden elkaar zo veel mogelijk. Alles bij elkaar werd de economie voor een groot deel platgelegd. Alleen korte tijd later.

Daarnaast speelde de bedevaart naar Mekka een rol. De ramadan begon eind juni vorig jaar en dat betekende dat de weken daarvoor miljoenen pelgrims van over de hele wereld naar Mekka zouden reizen. Een ebola-alarm zou het in ieder geval voor moslims in West-Afrika onmogelijk maken op bedevaart te gaan.

De WHO wijt haar trage reactie ook aan het ontbreken van actuele informatie. Ebola als ziekte was al veel langer bekend, maar een epidemie op deze schaal was nog niet voorgekomen. Dus, zegt de WHO, speelde het onvoorspelbare verloop de organisatie parten. "Er lag geen noodplan klaar omdat het voor het eerst was dat we te maken hadden met een dergelijke uiterst besmettelijke ziekte."

Toezeggingen

De WHO heeft toegezegd hervormingen door te voeren. Maar de plannen daarvoor zijn niet nieuw. Dergelijke toezeggingen deed de WHO ook al na de bestrijding van eerdere epidemieën. Maar de toen geopperde voorstellen verdwenen in een la.

Een oplossing zou kunnen zijn om de hele organisatie opnieuw op poten te zetten. Maar het is onwaarschijnlijk dat zoiets zal gebeuren.