In Nederland mag je God beledigen, maar de koning niet

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis

Redacteur Piet van Asseldonk schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Recente berichten over fikse gevangenisstraffen in Thailand en Koeweit vanwege majesteitsschennis hebben ons fijntjes met de neus op de feiten gedrukt. In Nederland mag je God beledigen, maar de koning niet. Op initiatief van de SP is eind 2013 het verbod op 'smalende godslastering' uit het Wetboek van Strafrecht gehaald. Pogingen om ook het verbod op majesteitsschennis te schrappen zijn spaak gelopen.

De artikelen in ons strafwetboek over 'misdrijven tegen de koninklijke waardigheid' staan nog fier overeind. Kern daarvan is artikel 111: "Opzettelijke belediging van de Koning wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie." De straf voor belediging van de echtgenoot van de koning (Máxima) of diens vermoedelijke opvolger (Amalia) is ietsje lager: vier in plaats van vijf jaar gevangenisstraf.

Het misdrijf majesteitsschennis vormt een wettelijke beperking op onze, na de aanslagen in Parijs en Kopenhagen hogelijk geprezen, grondwettelijke vrijheid van meningsuiting. Het verweer dat het verbod op majesteitsschennis een relict uit een ver verleden is, gaat maar gedeeltelijk op. Natuurlijk draait het bespotten/beledigen – het verschil daartussen is vaak moeilijk te maken – van koning Willem-Alexander niet zo gemakkelijk uit op strafvervolging.

Waxinelichtgooier

Hans Teeuwen, Youp van ’t Hek, de maker van Lucky TV en andere grappenmakers genieten veel vrijheid. Meer in het algemeen: kritiek op de koning die een maatschappelijke discussie dient of de gedaante van satire aanneemt, kan op basis van Europese rechtsregels moeilijk bestraft worden. Toch is ons verbod op majesteitsschennis geen dode letter. Twee jaar geleden nog – in 2013, het jaar dus waarin het verbod op godslastering werd geschrapt – veroordeelde het gerechtshof in Den Haag de 'waxinelichthoudergooier' tot vijf maanden cel vanwege majesteitsschennis.

Volgens de rechter had de man die op Prinsjesdag 2010 een waxinelichthouder naar de Gouden Koets gooide "de waardigheid aangetast" van koningin Beatrix, Willem-Alexander en Máxima. Het kan voor de bij de aanslag op Charlie Hebdo aan de dood ontsnapte Nederlandse cartoonist Bernard Holtrop (‘Willem’) een moment van herkenning geweest zijn. Hij kreeg in 1969 een boete van 200 gulden omdat hij koningin Juliana in een cartoon met kritiek op de kosten van de monarchie als raamprostituee had afgebeeld: majesteitsschennis.

Voor represailles vanwege cartoons over het opperwezen heeft Willem van de Nederlandse strafrechter intussen niets meer te vrezen. Maar voor majesteitsschennis moet hij – formeel gezien tenminste – blijven oppassen. Intussen blijft de strafrechtelijk extra beschermde koning namens de regering wetten uitvaardigen met de aanhef 'bij de gratie Gods'. Elke Nederlandse staatsburger mag zelf uitmaken of daarmee de christelijke, de islamitische of een andere god bedoeld wordt.