Turkse oppositie vreest politiestaat

Door correspondent Lucas Waagmeester

Het Turkse parlement staat op het punt een nieuwe veiligheidswet aan te nemen, die sneller en harder politieoptreden mogelijk maakt. Volgens de oppositie verandert de nieuwe wet Turkije in een politiestaat.

Maar de AKP-regering heeft een meerderheid in het parlement. En de partij heeft haast vanwege de parlementsverkiezingen in juni. “De wet moet er zo snel mogelijk komen”, zegt ook president Erdogan.

Emoties rond de nieuwe wet lopen hoog op. Tot twee keer toe gingen parlementariërs deze week tijdens een besloten zitting met elkaar op de vuist. Er vlogen stoelen, glazen en een voorzittershamer door de lucht. Vier leden van de oppositie werden gewond afgevoerd.

Dodelijk

Volgens de nieuwe wet kan een persoon 48 uur lang worden vastgezet zonder tussenkomst van een advocaat of een officier van justitie. En de politie krijgt het recht om huiszoeking te doen of te fouilleren zonder gerechtelijk bevel.

Hiervoor is een “redelijke verdenking” voldoende, zoals de wet het omschrijft. Maar de grenzen van zo’n verdenking worden niet gedefinieerd. De politie kan dus vrij handelen, zonder juridische beperkingen.

Daarnaast krijgt de politie het recht om tijdens demonstraties gericht en dus dodelijk te schieten op demonstranten die met molotovcocktails gooien. Ook als de brandbom niet richting de politie, maar bijvoorbeeld tegen een gebouw gegooid wordt.

Op het bedekken van het gezicht tijdens demonstraties komt 5 jaar gevangenisstraf te staan.

Europees

Premier Davutoglu en regeringsgezinde media berichten al dagen dat hiermee de Turkse wet wordt aanpast aan geldende wetten in de Europese Unie. “In welk Europees land is het bezit van een molotovcocktail legaal?”, vroeg de premier retorisch.

Maar volgens de oppositie kiest de AKP-regering uit Europese wetgeving wat hen uitkomt, en is er verder weinig ‘Europees’ aan de nieuwe wet. Vooral de vrije hand die de politie krijgt, en het gebrek aan juridische controle op acties van de politie, noemt de oppositie onacceptabel.

Gezi

De Turkse regering vindt dat de nieuwe wet nodig is, na de massale Gezi-protesten in de zomer van 2013 en gewelddadige demonstraties afgelopen najaar. In oktober kwamen meer dan 30 mensen om het leven toen Koerden de straat op gingen om meer actie te eisen tegen IS in de Syrische grensplaats Kobani.

Mensenrechtenactivisten wijzen erop dat bij dit soort demonstraties in Turkije juist veel doden vallen door politieoptreden. En dat de politie ook nu al genoeg middelen heeft om gewelddadige demonstranten aan te pakken.

Toch blijft de regering erop hameren dat de wet er komt ‘om levens te beschermen’. Volgens premier Davutoglu verdedigt de oppositie het bezit van molotovcocktails, en kan dat niet de bedoeling zijn. “Dat is het werk van terreurorganisaties, niet van politieke partijen.”