Adempauze in klimaatonderhandelingen

Door klimaatcorrespondent Bram Schilham

Vertegenwoordigers van 193 landen komen vandaag in het Mexicaanse Cancún bij elkaar voor de jaarlijkse klimaattop van de VN. Twee weken lang voeren ze topoverleg over maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, maar de verwachtingen zijn laaggespannen.

De mislukking van de vorige klimaattop in Kopenhagen ligt nog vers in het geheugen en door de economische crisis is er weinig animo om verregaande verplichtingen aan te gaan.

Geen plan B

Sommige deelnemers zien het als een bewuste strategie van voorzitter Mexico. Het gastland zou lessen hebben getrokken uit het fiasco van Kopenhagen, de top die van tevoren was neergezet als een eenmalige kans om de planeet te redden. Er is geen plan B, zo riepen de deelnemers destijds in koor. Het móet slagen.

Maar Kopenhagen flopte: er rolde een slap akkoord uit de bus, met de vrijblijvende afspraak dat de temperatuur op aarde niet meer dan twee graden mag stijgen. Geen enkel land verplichtte zich tot maatregelen om dat doel te bereiken.

Mexico lijkt nu precies het tegenovergestelde te doen van wat de Deense regering een jaar geleden deed. "Verwacht u vooral helemaal niets van deze klimaattop", verkondigt de huidige voorzitter al maanden. Kennelijk is de hoop van de Mexicaanse regering dat ieder resultaat, hoe miniem ook, daardoor als een succesje zal worden uitgelegd.

Kater van Kopenhagen

Cancún begint ongelukkig. Behalve de nog voelbare kater van Kopenhagen zijn er meer factoren die een succes in de weg staan. Zoals bijvoorbeeld de economische crisis. Maatregelen om CO2-uitstoot terug te dringen hebben bijna automatisch en zeker op korte termijn een beknellend effect op het bedrijfsleven. Geen land zal in de huidige economische situatie geneigd zijn zijn nek uit te steken om de klimaatonderhandelingen vlot te trekken.

Europa zit tot aan zijn nek in de eurocrisis en de EU-landen zijn er niet in geslaagd om een krachtig, eensgezind openingsbod op tafel te leggen voor deze ronde van onderhandelingen. In de VS is het debat over maatregelen op klimaatgebied, zeker na de tussentijdse verkiezingen begin deze maand, volledig verstomd.

Kortom: geen land of landenblok is in de positie om het voortouw te nemen. Een voortrekker is onontbeerlijk voor een succesvolle conferentie.

Jaartje adempauze

Komt er dan helemaal niets van de grond onder de Mexicaanse zon? Dat is al even ondenkbaar, want de VN kan het zich niet permitteren dat een tweede top op rij als totale mislukking de geschiedenisboeken in gaat. Daarom wordt er hard gewerkt aan kleine, tastbare resultaten. Afspraken over bescherming van bossen bijvoorbeeld en over de invulling van de vele miljarden die in Kopenhagen werden toegezegd aan ontwikkelingslanden.

Volgende week vrijdag, bij de afsluiting van de conferentie, zal er dus wel degelijk iets gepresenteerd worden. Al was het alleen maar om het vertrouwen in de VN als instituut om klimaatafspraken te maken niet geheel te ondermijnen.

Het echte werk moet nog een jaartje wachten. Volgend jaar in het Zuid-Afrikaanse Durban zal er wel een nieuw verdrag moeten komen. Want de huidige Kyoto-afspraken eindigen in 2012. Volgend jaar is er dus geen ontkomen meer aan. Misschien is dan de conclusie dat het jaartje "adempauze" in Cancún zo gek nog niet was.