De VS en Cuba: 50 jaar slechte buren
Iets meer dan 140 kilometer zee scheidt de Verenigde Staten van het eiland Cuba. De geografische afstand tussen de buurlanden is misschien klein, de diplomatieke kloof was meer dan 50 jaar onmetelijk groot. Waar ging het mis?
Cuba wordt in 1898 door de Verenigde Staten veroverd op de Spanjaarden. Het eiland, voor de kust van Florida, krijgt in 1902 formele onafhankelijkheid. Toch houdt de VS nog lange tijd een vinger in de pap.
In 1933 neemt Fulgencio Batista het bestuur van Cuba over, de Amerikaanse overheid steunt hem. Batista benoemt presidenten en bestuurt Cuba vanuit de coulissen. In 1940 en opnieuw in 1952 komt hij zelf aan de macht en maakt hij van Cuba steeds meer een dictatuur.
De jonge revolutionair Fidel Castro is het daar niet mee eens. Hij begint een strijd tegen Batista. De opstand van Castro is het begin van de verslechterende relatie tussen Cuba en de VS.
Revolutie
Castro en zijn revolutionaire troepen slagen er in 1959 in om Batista verjagen. De Cubaanse revolutie boezemt de VS angst in. Ze vrezen voor de tot dan toe goede handelsbetrekkingen. Ook bestaat er de angst dat de revolutie andere Latijns-Amerikaanse landen zal inspireren om meer vrijheid en onafhankelijkheid na te streven.
De VS wil het Castro moeilijk maken en begin jaren 60 worden er maatregelen afgekondigd. De Cubaanse tegoeden in de VS worden bevroren en de import van suiker uit het land wordt geminimaliseerd.
In 1961 doet de VS een eerste poging om van het communistische regime van Castro af te komen. De CIA organiseert samen met Cubaanse ballingen een invasie in de Varkensbaai van Cuba, maar die mislukt en alles blijft bij het oude.
De houding van de VS heeft een tegenovergesteld effect. Marxist Castro haalt door de Amerikaanse boycot de banden met de communistische Sovjet-Unie aan. De Cubaanse suiker gaat voortaan naar de Sovjet-Unie, in ruil voor wapens en leningen.
Kennedy's sigaren
De goede betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en Cuba leiden ertoe dat Eisenhowers opvolger John F. Kennedy nog hardere maatregelen afkondigt. In februari 1962 gaat een algemene economische en financiële blokkade tegen Cuba in, overigens niet nadat Kennedy eerst nog duizend van zijn favoriete sigaren heeft geïmporteerd.
Amerikaanse burgers kunnen nog wel naar Cuba reizen, maar mogen niet zonder vergunning financiële transacties op het eiland doen.
De handelsblokkade komt tot stand tijdens een gespannen periode in de Koude Oorlog. Slechts een half jaar na de maatregelen van Kennedy volgt de Cubacrisis. In ruil voor economische steun plaatst de Sovjet-Unie raketten op Cuba, gericht op de VS. Even balanceert de wereld op het randje van een kernoorlog. Pas op het laatste moment bereiken de Sovjet-Unie en de VS een akkoord en worden de raketten verwijderd.
De relatie tussen de Verenigde Staten en Cuba blijft ook daarna ijzig. De Sovjet-Unie, aartsvijand van het kapitalistische Amerika, is de belangrijkste handelspartner van Cuba geworden. Ook na de val van het communisme en daarmee het einde van de Koude Oorlog blijft de Amerikaanse blokkade tegen Cuba van kracht.
Het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin jaren 90 betekent een grote economische domper voor Cuba, maar begin 21e eeuw knoopt het de banden aan met andere linkse landen in Zuid-Amerika. Vooral de band tussen Fidel Castro en Hugo Chávez van Venezuela is hecht.
In 2006 draagt Fidel Castro om gezondheidsredenen de macht over aan zijn broer Raúl Castro. Die laat de teugels iets vieren en langzaam verbetert het klimaat voor mensenrechten en de economie.
Historische toenadering
De VS heeft tientallen jaren geprobeerd Cuba tot veranderingen te dwingen door het land te isoleren. Vandaag kondigde de Amerikaanse president Obama aan dat hij het tijd vindt voor een nieuwe relatie tussen de VS en Cuba. “Vandaag breekt Amerika met het verleden om een betere toekomst te krijgen voor het Cubaanse volk, voor het Amerikaanse volk en voor de hele wereld", zei Obama op een persconferentie.
De Cubaanse president Raúl Castro zei tijdens een gelijktijdige persconferentie in Havana dat hij blij is met het aanhalen van de banden.
Na ruim vijftig jaar openen de VS en Cuba weer ambassades in elkaars hoofdstad. Ook worden de economische sancties versoepeld, wordt reizen makkelijker en laat Cuba 53 gevangenen vrij.
