'Spaanse democratie in rouw'

• Jessica van Spengen

  Correspondent Spanje en Portugal

Hij is er altijd bij. De bijna 80-jarige Martin Sagrera woont in Madrid maar reist door heel Spanje om te demonstreren tegen het beleid van de regering-Rajoy. En altijd zeult hij stapels zelfgemaakte protestborden met zich mee om uit te delen. Bij hem thuis is er geen hoekje waar geen bord staat of ligt. Demonstreren, Martin maakt er een dagtaak van.

De afgelopen jaren gingen de Spanjaarden veel de straat op. Vorig jaar werden maar liefst 30.000 betogingen geteld. Mensen protesteerden tegen de bezuinigingen in het onderwijs en de gezondheidszorg, en tegen de abortuswet, die uiteindelijk niet werd aangenomen.

Ze voorkwamen dat families uit hun huis werden gezet door met velen het pand te bezetten. En politici werden verrast met ‘escraches’, het bij verrassing omsingelen van hun huis waardoor naar binnen of naar buiten gaan onmogelijk werd.

Boete

Dat moest afgelopen zijn, besloot de regering. Gisteren werd een wet aangenomen in het Spaanse Parlement die onder andere het demonstreren moet reguleren.

Wie zonder toestemming de straat op gaat of meedoet met het omsingelen van de woning van een politicus of het parlement, riskeert een boete die kan oplopen van 600 tot 600.000 euro.

Volgens de regering is het noodzakelijk om vernielingen en geweld op straat te voorkomen. Conrado Escobar van de Partido Popular zegt dat het alleen maar prettiger demonstreren zal worden.

Door de duidelijke regels zullen relschoppers het uit hun hoofd laten om problemen te veroorzaken en kunnen zij die vreedzaam willen demonstreren dat rustig doen.

Monddood

De wet kwam niet zonder slag of stoot door het parlement. Politici van linkse partijen plakten tijdens de stemming hun monden af met tape, om te symboliseren waar de wet volgens hen voor staat: het monddood maken van burgers.

Op een enkel lid na stemde de voltallige oppositie tegen. Maar de regeringspartij Partido Popular, heeft een absolute meerderheid, dus het parlement nam de wet aan.

De afgelopen maanden was deze wet de reden voor veel Spanjaarden om opnieuw de straat op te gaan. Voor het Spaanse parlement staat een rouwkrans. Twee meisjes hangen de linten recht. Ze zijn van een organisatie die strijdt tegen de nieuwe wet.

Spanje is in rouw en de democratie ook, vertelt één van de meisjes. Want deze wet is niet bedoeld om het demonstreren ‘makkelijker’ te maken en al helemaal niet om ongeregeldheden te voorkomen, zegt ze.

“In maar 0,08 procent van de gevallen liep een demonstratie in Spanje vorig jaar uit de hand, zo zei de minister van Binnenlandse Zaken zelf.” In Spanje wordt over het algemeen met velen, maar op zeer rustige wijze gedemonstreerd. Nee, ze is ervan overtuigd dat de wet mensen moet afschrikken om nog de straat op te gaan.

“Als je boetes gaat uitdelen zoals deze, 30.000 euro, dan laten mensen het wel uit hun hoofd. Dat is vier keer een minimum-jaarloon in Spanje.” Twee mannen gaan naast de krans staan. Ze hebben een zwarte hoed op en een blauw doekje voor hun mond gebonden, dat ze tot zwijgen dwingt.

Ook Martin Sagrera is ervan overtuigd dat de regering zich gedraagt als een kat in het nauw. Door omstreden bezuinigingsmaatregelen en corruptieschandalen die rond de partij spelen, verloor ze veel aan populariteit.

Of hij bang is voor de dreiging van de hoge boetes? Hij plakt rustig verder. Hij heeft de dictatuur nog meegemaakt. Wel is het een verlies, volgens hem. Een verlies voor de democratie die nog maar zo jong is in Spanje.